Tâm lý học cấu trúc – khái niệm, sự thành lập và nhiệm vụ

Khi tâm lý học lần đầu tiên xuất hiện như một khoa học tách biệt với sinh lý học và triết học, cuộc tranh luận về cách mô tả và giải thích tâm trí và hành vi của con người bắt đầu cùng với sự phát triển của các trường phái tâm lý học khác nhau. Chủ nghĩa Tâm lý học cấu trúc được nhiều người coi là trường phái tư tưởng đầu tiên trong Tâm lý học. Các nhà tư tưởng lớn gắn liền với chủ nghĩa cấu trúc bao gồm Wilhelm Wundt và Edward Titchener. Cùng tìm hiểu rõ hơn về Tâm lý học cấu trúc trong bài viết dưới đây.

Tâm lý học cấu trúc (Structuralism) là gì?

Tâm lý học cấu trúc (tiếng Anh: structuralism) là một thuyết về ý thức được phát triển bởi Wilhelm Wundt và người học trò Edward Titchener. Lý thuyết này đã được đưa ra từ trong thế kỷ 20. Đây cũng là trào lưu triết học hiện đại cho rằng sự phân tích xã hội phải đi vào bên trong các biểu hiện bề mặt của nó để đạt tới các cấu trúc sâu hơn, căn bản hơn, các cấu trúc đó được xem như là những quan hệ xã hội có tính chất quyết định.

Tâm lý học cấu trúc tập trung chủ yếu vào phân tích cách mà con người lý giải và nhận thức thực tế xung quanh họ.

Tâm lý học cấu trúc cho rằng muốn hiểu các yếu tố của văn hóa loài người thì phải theo hướng nghiên cứu xem chúng có mối quan hệ trong cùng một hệ thống hoặc cấu trúc bao quát hơn.Phương pháp này làm sáng tỏ cấu trúc đóng vai trò nền tảng cho tất cả những gì con người làm, suy nghĩ, nhận thức và cảm nhận.

Chủ nghĩa cấu trúc cũng coi các cấu trúc là hiện thực, quyết định hiện thực kinh nghiệm và khẳng định rằng nhận thức được các cấu trúc là đủ để nhận thức tất cả những cái đang tồn tại; do đó chủ nghĩa cấu trúc không công nhận vai trò chủ chốt dành cho chủ thể, như quan niệm hiện tượng học của chủ nghĩa hiện sinh trong lí luận về nhận thức hoặc là về hành động. Chủ nghĩa cấu trúc còn chỉ ra mọi sự tiếp cận xã hội học lấy đối tượng là cấu trúc xã hội. Bên cạnh đó, mọi hình thức phân tích, trong đó các cấu trúc chiếm ưu thế về bản thể luận, về phương pháp luận… so với vai trò con người.

Nguồn gốc và lý thuyết cơ bản của Tâm lý học cấu trúc

Nền tảng của tâm lý học cấu trúc được xây dựng bởi Wilhelm Wundt và học trò của ông, Edward B. Titchener, vào cuối thế kỷ 19 và đầu thế kỷ 20. Lý thuyết này tập trung vào việc phân tích ý thức và trải nghiệm thông qua việc xem xét tổ chức và cấu trúc của chúng.

Chủ nghĩa cấu trúc, một phương pháp tiếp cận quan trọng trong tâm lý học, chú trọng vào việc giảm bớt các quá trình tâm lý phức tạp thành các thành phần cơ bản để hiểu rõ hơn về quá trình nhận thức. Nó nghiên cứu cách con người tổng hợp thông tin từ các nguồn khác nhau để tạo ra một cái nhìn tổng thể về vấn đề.

Trong những ý kiến đối với Tâm lý học chủ nghĩa cấu trúc, có ý kiến đề nghị vứt bỏ sự tiếp cận phi lịch sử của nó, cũng như bản chất tư biện và không có thử nghiệm cả đối với nhiều vấn đề mà chủ nghĩa cấu trúc đã lí thuyết hoá. Trong khi đó, nhiều nhà khoa học vẫn tiếp tục tiếp thu các nhân tố được coi là hợp lí của chủ nghĩa cấu trúc và vận dụng chúng trong sự nghiên cứu của mình.

Wilhelm Wundt – “cha đẻ” của nền tảng Tâm lý học cấu trúc.

Nhiệm vụ của Tâm lý học cấu trúc

Theo các nhà tâm lý học cấu trúc thì nhiệm vụ chính của tâm lý là nghiên cứu về các sự vật,sự việc một cách toàn thể chứ không phải là về các thành phần như học thuyết của Wundt. Các nghiên cứu của họ đi sâu vào các quy luật về tính ổn định và tính trọn vẹn của tri giác, quy luật “bừng sáng” của tư duy.

Trên cơ sở các nghiên cứu về tri giác, thực nghiệm các nhà tâm lý học cấu trúc khẳng định các quy luật của tri giác, tư duy và tâm lý của con người do các cấu trúc tiền đình của não quy định. Với tham vọng xây dựng nên một ngành tâm lý học khách quan theo kiểu mẫu của vật lý học chứ hoàn toàn không liên quan đến tâm lý học liên tưởng cũng như vai trò của kinh nghiêm sống hay kinh nghiệm lịch sử xã hội.

Tâm lý học cấu trúc, mặc dù không còn phổ biến như trước, vẫn có ảnh hưởng đáng kể trong các lĩnh vực như nghệ thuật, giáo dục, và tâm lý học thực hành. Phương pháp này giúp chúng ta hiểu rõ hơn về cách thức con người nhận thức và xử lý thông tin trong cuộc sống hàng ngày.

Trong nghệ thuật, tâm lý học cấu trúc giúp hiểu cách thức các yếu tố khác nhau tạo nên một tác phẩm nghệ thuật được nhìn nhận như một toàn thể. Trong giáo dục, nó giúp phát triển phương pháp dạy và học dựa trên cách tổ chức và xử lý thông tin. Trong tâm lý học thực hành, nó được áp dụng để hiểu rõ cách thức nhận thức và hành vi của con người, từ đó phát triển các phương pháp điều trị và hỗ trợ tâm lý.

Ngoài ra, tâm lý học cấu trúc còn ảnh hưởng đến việc nghiên cứu và phát triển các lý thuyết về tâm lý, giúp chúng ta hiểu sâu hơn về quá trình tư duy, cảm xúc và hành vi của con người.

Nhiệm vụ chính của tâm lý là nghiên cứu về các sự vật,sự việc một cách toàn thể.

Nội dung nghiên cứu Tâm lý học cấu trúc của các nhà tâm lý

Tâm lý học cấu trúc, một lĩnh vực quan trọng trong tâm lý học, đã có những đóng góp nổi bật trong việc hiểu rõ hơn về cấu trúc và tổ chức nhận thức của con người.

• Wilhelm Wundt và Edward Titchener: Những người tiên phong, họ đã thiết lập cơ sở cho tâm lý học cấu trúc thông qua nghiên cứu về ý thức và nhận thức.
• Nghiên Cứu về Ý Thức: Các nghiên cứu này tập trung vào việc phân tích tâm trí và trải nghiệm ý thức thành các thành phần cơ bản và cách chúng kết hợp với nhau.
• Phương Pháp Nội Tâm Quan Sát: Một phương pháp đặc trưng của tâm lý học cấu trúc, yêu cầu người nghiên cứu tự báo cáo về cảm giác và trải nghiệm của bản thân.
• Ảnh Hưởng đến Hành Vi và trí tuệ: Nghiên cứu trong lĩnh vực này đã giúp hiểu rõ hơn về cách thức tư duy và ý thức ảnh hưởng đến hành vi và trí tuệ con người.

Các nghiên cứu và kết quả trong tâm lý học cấu trúc không chỉ làm sáng tỏ các khía cạnh của tâm trí con người mà còn góp phần quan trọng trong việc phát triển cá nhân và quan hệ xã hội.

Các nhà tâm lý học cấu trúc quan tâm tiêu điểm với thuật ngữ “cấu trúc” và “tổ chức”. Các kích thích được cho là có một cấu trúc nhất định, được tổ chức theo một cách nhất định và đó là tổ chức cấu trúc này, chứ không phải là các yếu tố cảm giác riêng lẻ, mà sinh vật đáp ứng. Khi động vật được điều hòa, nó không chỉ đơn giản đáp ứng các tính chất tuyệt đối của một kích thích, mà là các thuộc tính của nó so với môi trường xung quanh.Để sử dụng một ví dụ yêu thích của Köhler, nếu có điều kiện để phản ứng theo cách nhất định với thẻ có màu sáng hơn của hai thẻ màu xám, động vật khái quát mối quan hệ giữa hai kích thích hơn là các đặc tính tuyệt đối của kích thích có điều kiện: nó sẽ phản ứng với thẻ có màu sáng hơn của hai thẻ trong các thử nghiệm tiếp theo ngay cả khi thẻ tối hơn trong thử nghiệm thử nghiệm có cùng cường độ với thẻ sáng hơn trong các thử nghiệm đào tạo ban đầu.

Các nhà tâm lý học cấu trúc quan tâm tiêu điểm với thuật ngữ “cấu trúc” và “tổ chức”.

Vì sao chọn VinUni để theo học ngành Tâm lý học?

Để theo đuổi một sự nghiệp thành công trong ngành Tâm lý học, việc lựa chọn một môi trường học tập là vô cùng quan trọng. Chương trình Cử nhân Tâm lý học tại Viện Khoa học và Giáo dục Khai phóng của VinUni rất đáng để cân nhắc cho bạn nào đang tìm kiếm một chương trình đào tạo Tâm lý học toàn diện và chất lượng. Chương trình học được thiết kế để cung cấp cho sinh viên một nền tảng lý thuyết vững chắc cùng với kiến thức ứng dụng về Tâm lý học. Chương trình này không chỉ trang bị cho sinh viên những kiến thức cần thiết để hiểu sâu về suy nghĩ, hành vi và cảm xúc của con người mà còn phát triển khả năng đánh giá chuyên môn và thực hiện các nghiên cứu liên quan trong các lĩnh vực Tâm lý học xã hội, Tâm lý học học đường và Tâm lý học tổ chức và kinh doanh.

Một điểm nổi bật của chương trình là sự chú trọng đến việc phát triển kiến thức liên ngành và kỹ năng công nghệ số, tư duy phản biện, sáng tạo. Sinh viên cũng được trang bị nền tảng đạo đức nghề nghiệp và ý thức trách nhiệm xã hội, giúp họ giải quyết các thách thức và vấn đề xã hội bằng khả năng lãnh đạo và tư duy khởi nghiệp.

Ngoài ra, sinh viên của VinUni sẽ có cơ hội thực hiện một chương trình thực tập hoặc dự án cuối khóa trong năm cuối, giúp họ tích lũy kinh nghiệm thực tiễn và xây dựng mạng lưới kết nối sâu sắc với các doanh nghiệp. Điều này không chỉ giúp sinh viên áp dụng những kỹ năng và kiến thức đã học vào thực tế mà còn củng cố sự phát triển nghề nghiệp của họ.

Với những lợi thế nổi bật và chương trình đào tạo chất lượng kể trên, Đại học VinUni chính là sự lựa chọn lý tưởng cho những ai muốn theo đuổi sự nghiệp trong lĩnh vực Tâm lý học, đặc biệt trong bối cảnh toàn cầu hóa và cách mạng công nghiệp 4.0 hiện nay. Nếu bạn đang cân nhắc việc học Tâm lý học ở Việt Nam, VinUni có thể là điểm khởi đầu tuyệt vời cho hành trình học tập và phát triển nghề nghiệp của bạn để  hướng tới  một  tương  lai  rộng  mở.

Chương trình Cử nhân Tâm lý học tại VinUni được thiết kế để đào tạo nguồn nhân lực chuyên môn có sự phát triển toàn diện

Hy vọng bài viết này đã giúp bạn có cái nhìn rõ hơn về Tâm lý học cấu trúc và từ đó giúp bạn tìm kiếm đến quá trình phát triển của Tâm lý học, những quyết định này cần dựa trên việc cân nhắc kỹ lưỡng các yếu tố như xu hướng phát triển của ngành, cơ hội nghề nghiệp và những thách thức cần đối mặt. Tâm lý học đang trở thành một ngành học quan trọng với nhiều cơ hội nghề nghiệp hấp dẫn. Tuy nhiên, để thành công trong lĩnh vực này, sinh viên cần chuẩn bị kỹ lưỡng, tìm kiếm cơ hội thực hành và luôn cập nhật kiến thức mới.