Kinh tế học thực chứng là gì và một số ví dụ cụ thể

Kinh tế học thực chứng được coi là nền tảng cho sự hình thành và phát triển các nguyên lý cơ bản của kinh tế học. Bài viết sau đây sẽ trình bày chi tiết về kinh tế học thực chứng là gì, lịch sử hình thành và phát triển, ưu, nhược điểm đồng thời so sánh với kinh tế học chuẩn tắc để giúp bạn hiểu hơn về phương pháp này.

Kinh tế học thực chứng là gì và quá trình phát triển cụ thể

Kinh tế học thực chứng là gì?

Kinh tế học thực chứng là gì luôn được nhiều người đặt ra khi bắt đầu tìm hiểu về kinh tế học. Kinh tế học thực chứng hay Positive Economics là phương pháp nghiên cứu cơ bản tập trung vào việc mô tả, định lượng và giải thích các hiện tượng kinh tế thông qua dữ liệu và bằng chứng thực tế. Quá trình này đòi hỏi sự khách quan khi các nhà kinh tế học đưa ra dự báo chính xác dựa vào bối cảnh xã hội cũng như những vấn đề đang diễn ra.

Quá trình phát triển của kinh tế học thực chứng

Sự phát triển của kinh tế học thực chứng đã trải qua 3 giai đoạn chính như sau:

Giai đoạn thế kỷ 19: Các nhà kinh tế học thời kỳ này chủ yếu dựa vào quan sát thực tế để mô tả các hiện tượng kinh tế. Họ xây dựng các lý thuyết dựa trên những thông tin này nhưng chưa có nhiều công cụ định lượng để kiểm chứng.

Giai đoạn thế kỷ 20: Đây được coi là thời kỳ phát triển mạnh mẽ nhất của kinh tế học thực chứng khi sự ra đời của kinh tế lượng đánh dấu một bước ngoặt lớn. Các nhà kinh tế học bắt đầu sử dụng các mô hình toán học và thống kê để ước lượng các tham số của mô hình kinh tế, kiểm định các giả thuyết và đưa ra dự báo.

Các nghiên cứu thực nghiệm trở nên phổ biến hơn, với việc sử dụng các thí nghiệm tự nhiên và các thiết kế nghiên cứu khác nhau để đánh giá tác động của các chính sách và các yếu tố khác đối với hành vi của các cá nhân và các doanh nghiệp. Sự phát triển của máy tính đã tạo điều kiện thuận lợi cho việc xử lý lượng lớn dữ liệu và thực hiện các tính toán phức tạp, giúp cho các nhà kinh tế có thể xây dựng và ước lượng các mô hình kinh tế ngày càng phức tạp hơn.

Giai đoạn hiện nay: Việc thu thập và lưu trữ dữ liệu ngày càng trở nên dễ dàng hơn, tạo ra một lượng lớn dữ liệu (big data). Các nhà kinh tế học đang tìm cách khai thác dữ liệu lớn để khám phá các mối quan hệ mới và phức tạp giữa các biến số kinh tế.

Các kỹ thuật công nghệ cao đang được ứng dụng rộng rãi trong kinh tế học để xây dựng các mô hình dự báo chính xác hơn và phát hiện các mẫu hình phức tạp trong dữ liệu. Kinh tế học hành vi kết hợp với kinh tế học thực chứng để hiểu rõ hơn về các quyết định kinh tế của con người, dựa trên các yếu tố tâm lý và xã hội.

Trong tương lai, các nghiên cứu thực nghiệm sẽ tiếp tục phát triển với việc sử dụng các phương pháp mới và sáng tạo. Quá trình ứng dụng công nghệ số và trí tuệ nhân tạo trong kinh tế học sẽ ngày càng trở nên phổ biến hơn, giúp các vấn đề phức tạp được giải quyết hiệu quả.

Ví dụ về kinh tế học thực chứng

Để hiểu hơn về kinh tế học thực chứng là gì bạn có thể tham khảo một số ví dụ như sau:

Ví dụ 1: Liệu việc tăng lương tối thiểu có làm giảm việc làm hay không?

Vào đầu những năm 1990, Card và Krueger đã thực hiện một nghiên cứu nổi tiếng về việc tăng lương tối thiểu ở New Jersey và so sánh với Pennsylvania, nơi không thay đổi mức lương tối thiểu. Đối với vấn đề này, các nhà kinh tế học tiến hành so sánh số lượng việc làm trước và sau khi áp dụng chính sách tăng lương tối thiểu tại các địa phương hoặc ngành nghề khác nhau.

Nghiên cứu cũng tìm kiếm các sự kiện tự nhiên (như thiên tai) hoặc các thay đổi chính sách khác có thể gây ra sự gián đoạn trên thị trường lao động, và so sánh tác động của việc tăng lương tối thiểu với các sự kiện này. Đặc biệt, các mô hình kinh tế lượng được sử dụng để ước lượng mối quan hệ giữa lương tối thiểu và việc làm, đồng thời kiểm soát các yếu tố khác có thể ảnh hưởng đến việc làm như tình hình kinh tế chung, cấu trúc ngành.

Thông qua đó một số người có thể đưa ra kết quả việc tăng lương tối thiểu có thể làm giảm việc làm ở một số ngành nghề và đối với một số nhóm lao động nhất định, đặc biệt là lao động trẻ và ít kinh nghiệm.

Ví dụ 2: Đánh giá ảnh hưởng của các chương trình hỗ trợ tài chính đến sự phát triển kinh tế.

Hai nhà kinh tế học nổi tiếng Abhijit Banerjee và Esther Duflo đã nghiên cứu tác động của các chương trình cho vay vi mô của Grameen Bank đối với sự phát triển của các hộ gia đình nghèo ở Bangladesh. Họ đã thực hiện một nghiên cứu ngẫu nhiên tại một số vùng ở Bangladesh để so sánh các nhóm được cấp vay vi mô với các nhóm không được cấp vay.

Sau đó các nhà kinh tế học sử dụng các phương pháp phân tích thống kê như hồi quy để đánh giá mối quan hệ giữa các yếu tố. Cuối cùng, nghiên cứu thấy rằng việc nhận khoản vay vi mô có thể làm tăng thu nhập của các hộ gia đình nghèo, mặc dù mức tăng không luôn lớn và có thể thay đổi tùy theo các yếu tố khác như loại hình kinh doanh và khu vực.

Kinh tế học thực chứng là gì?

Đánh giá kinh tế học thực chứng

Kinh tế học thực chứng là phương pháp tiếp cận dựa trên dữ liệu và phân tích định lượng với đóng góp rất lớn vào sự phát triển của ngành kinh tế. Vậy ưu và nhược điểm của kinh tế học thực chứng là gì?

Ưu điểm

Kinh tế học thực chứng thường được ứng dụng trong nghiên cứu để giải quyết các vấn đề thực tế nhờ một số ưu điểm như:

• Tính khách quan: Kinh tế học thực chứng thường dựa trên dữ liệu thực tế nên sẽ hạn chế tối đa sự chủ quan, mang đến những kết luận có tính thuyết phục cao.
• Tính chính xác: Các phương pháp thống kê và toán học được sử dụng trong kinh tế lượng giúp tăng cường độ chính xác của kết quả nghiên cứu kinh tế học thực chứng.
• Tính ứng dụng cao: Kết quả nghiên cứu từ kinh tế học thực chứng có thể được ứng dụng trực tiếp vào việc xây dựng chính sách, giải quyết các vấn đề kinh tế phức tạp ngày nay.
• Khả năng dự báo: Các mô hình kinh tế được xây dựng dựa trên dữ liệu lịch sử có thể được sử dụng để dự báo xu hướng phát triển của nền kinh tế trong tương lai.
• Khuyến khích nghiên cứu liên ngành: Kinh tế học thực chứng kết hợp với các ngành khoa học khác như thống kê, toán học, khoa học máy tính để giải quyết các vấn đề phức tạp.

Nhược điểm

Bên cạnh đó, việc sử dụng kinh tế học thực chứng vẫn còn tồn tại các nhược điểm là:

• Giản hóa thực tế: Để xây dựng các mô hình kinh tế, các nhà nghiên cứu thường phải đưa ra những giả định đơn giản hóa về hành vi của con người và các mối quan hệ giữa các biến số. Điều này có thể dẫn đến việc bỏ qua một số yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến hiện tượng kinh tế.
• Vấn đề về dữ liệu: Việc thu thập và xử lý dữ liệu chất lượng cao đòi hỏi nhiều thời gian và tài nguyên. Ngoài ra, không phải lúc nào cũng có đủ dữ liệu để trả lời tất cả các câu hỏi nghiên cứu.
• Khó khăn trong việc xác định nhân quả: Mặc dù phân tích hồi quy có thể chỉ ra mối tương quan giữa các biến số, nhưng nó không nhất thiết chứng minh được mối quan hệ nhân quả.
• Giả định về các mối quan hệ: Các mô hình kinh tế thường giả định rằng các mối quan hệ giữa các biến số là ổn định theo thời gian. Tuy nhiên, thực tế các mối quan hệ này có thể thay đổi do nhiều yếu tố khác nhau.
• Không giải quyết được tất cả các vấn đề: Kinh tế học thực chứng tập trung vào việc mô tả và giải thích các hiện tượng kinh tế đã xảy ra, nhưng nó không cung cấp một bộ công cụ hoàn chỉnh để giải quyết tất cả các vấn đề kinh tế.

Ưu và nhược điểm của kinh tế học thực chứng là gì?

So sánh kinh tế học chuẩn tắc và kinh tế học thực chứng

Hiện nay kinh tế học thực chứng và kinh tế học chuẩn tắc là hai phương pháp được sử dụng nhiều nhất trong nghiên cứu. Nếu như kinh tế học thực chứng mô tả, phản ánh, phân tích các sự kiện, hiện tượng đã xảy ra trong nền kinh tế dựa vào bằng chứng và số liệu cụ thể thì kinh tế học chuẩn tắc lại tập trung đánh giá các tình huống kinh tế dựa trên các mối quan hệ nhất định.

Ví dụ về kinh tế học thực chứng:

• Tỷ lệ thất nghiệp trong độ tuổi lao động năm 2023 của Việt Nam là 2,28%.
• GDP của Việt Nam tăng 5% trong năm 2023.
• Tỷ lệ thất nghiệp ở Mỹ giảm xuống mức thấp kỷ lục trong tháng 6.
• Khi giá xăng tăng, nhu cầu về ô tô giảm.
• Việc giảm thuế thu nhập cá nhân dẫn đến tăng chi tiêu tiêu dùng.

Ví dụ về kinh tế học chuẩn tắc:

• Cần tiến hành giảm thuế để khuyến khích đầu tư và tăng trưởng kinh tế.
• Nhà nước nên cung cấp dịch vụ y tế miễn phí cho tất cả mọi người.
• Nhà nước nên giảm thiểu sự can thiệp vào nền kinh tế để tạo điều kiện cho thị trường tự do phát triển.
• Việc bảo vệ môi trường là ưu tiên hàng đầu, ngay cả khi nó làm chậm lại tăng trưởng kinh tế.
• Tự do thương mại là con đường tốt nhất để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế toàn cầu.

Kinh tế học thực chứng và kinh tế học chuẩn tắc là hai phương pháp được sử dụng nhiều nhất trong nghiên cứu

Tại sao nên chọn ngành Kinh tế học của VinUni?

Trường Đại học VinUni tự hào là một trong số những ngôi trường đào tạo ngành Kinh tế học chất lượng hàng đầu hiện nay. Tại đây mang đến cho sinh viên chương trình học hiện đại chuẩn quốc tế với các môn học được xây dựng hợp lý đồng thời liên tục được cập nhật theo xu hướng phát triển của nền kinh tế thế giới giúp người học đảm bảo kiến thức và kỹ năng cho con đường phát triển sự nghiệp sau này.

Ngoài các kiến thức kinh tế học cơ bản, sinh viên còn được tiếp cận với các lĩnh vực liên ngành như tài chính, kế toán, marketing, quản trị kinh doanh, giúp bạn có cái nhìn toàn diện về hoạt động của doanh nghiệp và nền kinh tế.

Tại sao nên chọn ngành Kinh tế học của VinUni?

Bài viết trên đã giải đáp chi tiết thắc mắc kinh tế học thực chứng là gì. Phương pháp này đã trải qua một quá trình phát triển lâu dài và liên tục, từ việc quan sát và mô tả các hiện tượng kinh tế đến việc sử dụng các phương pháp thống kê và toán học phức tạp để phân tích dữ liệu. Nếu yêu thích chuyên ngành Kinh tế học bạn đừng ngại ngần mà không tham khảo trường Đại học VinUni nhé!