Kinh tế học hình khuyên: Từ lý thuyết đến ứng dụng thực tế

Kinh tế học hình khuyên là một lý thuyết kinh tế mới nổi lên gần đây, do nhà Kinh tế học Kate Raworth phát triển. Mô hình này được đặt tên dựa trên hình dạng của một chiếc bánh doughnut (bánh hình vành đai), với mục tiêu xây dựng một nền kinh tế bền vững và công bằng cho tất cả mọi người. Bài viết này sẽ khám phá lý thuyết Kinh tế học hình khuyên, từ các nguyên tắc cơ bản đến các ứng dụng thực tế và tác động của nó đối với nền kinh tế hiện đại.

Kinh tế học hình khuyên là một lý thuyết kinh tế mới nổi lên gần đây, do nhà Kinh tế học Kate Raworth phát triển

Khái niệm cơ bản của Kinh tế học hình khuyên

Kinh tế học hình khuyên (Doughnut Economics) do Kate Raworth, một nhà Kinh tế học nổi tiếng, phát triển và công bố trong cuốn sách “Doughnut Economics: Seven Ways to Think Like a 21st-Century Economist (Kinh tế học hình khuyên: 7 cách để suy nghĩ như một nhà Kinh tế thế kỷ 21)” được xuất bản vào năm 2017. Mô hình này hướng đến việc phát triển một nền kinh tế có thể hoạt động trong giới hạn của hành tinh và đồng thời đảm bảo sự công bằng xã hội. Lý thuyết này hình dung nền kinh tế như một chiếc bánh doughnut, với hai vòng tròn chính:

• Vòng ngoài: Đại diện cho các giới hạn sinh thái mà chúng ta không nên vượt qua, bao gồm biến đổi khí hậu, mất đa dạng sinh học và các vấn đề môi trường khác.
• Vòng trong: Đại diện cho các yêu cầu cơ bản về chất lượng cuộc sống mà tất cả mọi người nên có, chẳng hạn như sức khỏe, giáo dục và điều kiện sống cơ bản.

Mục tiêu của Kinh tế học hình khuyên là tạo ra một không gian giữa hai vòng này, nơi mà tất cả mọi người có thể sống tốt mà không phá vỡ giới hạn của hành tinh.

Những nguyên tắc chính của Kinh tế học hình khuyên

Kinh tế học hình khuyên dựa trên một số nguyên tắc chính giúp hướng dẫn việc xây dựng một nền kinh tế bền vững và công bằng. Các nguyên tắc này không chỉ đặt ra các mục tiêu cụ thể mà còn cung cấp một khuôn khổ để đảm bảo rằng nền kinh tế hoạt động trong các giới hạn của hành tinh và đáp ứng nhu cầu cơ bản của con người.

Phát triển bền vững

Nguyên tắc phát triển bền vững là trung tâm của mô hình Kinh tế học hình khuyên. Theo nguyên tắc này, nền kinh tế không chỉ cần phải tăng trưởng và phát triển mà còn phải đảm bảo rằng sự phát triển đó không vượt quá các giới hạn sinh thái của hành tinh. Điều này có nghĩa là việc khai thác tài nguyên phải được thực hiện một cách cẩn thận để không làm tổn hại đến môi trường và các hệ sinh thái.

• Bảo vệ môi trường: Kinh tế học hình khuyên nhấn mạnh việc giảm thiểu các tác động tiêu cực lên môi trường như ô nhiễm không khí, biến đổi khí hậu và mất đa dạng sinh học. Để thực hiện điều này, cần có các chính sách và quy định nhằm giảm khí thải carbon, bảo vệ các khu vực tự nhiên và khuyến khích các phương pháp sản xuất và tiêu dùng bền vững.
• Sử dụng tài nguyên hiệu quả: Nguyên tắc này khuyến khích việc sử dụng tài nguyên thiên nhiên một cách hiệu quả và tiết kiệm. Việc này bao gồm việc áp dụng các công nghệ xanh, tăng cường tái chế và giảm lượng chất thải.

Công bằng xã hội

Kinh tế học hình khuyên đặc biệt chú trọng đến sự công bằng xã hội, đảm bảo rằng tất cả mọi người đều có cơ hội tiếp cận các dịch vụ cơ bản và có điều kiện sống tốt. Nguyên tắc này được chia thành hai phần chính:

• Cung cấp các dịch vụ cơ bản: Đảm bảo rằng tất cả mọi người đều có quyền tiếp cận các dịch vụ cơ bản như giáo dục, chăm sóc sức khỏe, nước sạch và thực phẩm. Điều này giúp tạo ra một xã hội công bằng hơn, nơi mà không ai bị bỏ lại phía sau.
• Giảm thiểu khoảng cách xã hội: Mô hình khuyến khích việc giảm thiểu khoảng cách giữa các nhóm xã hội khác nhau, bao gồm việc giảm bất bình đẳng thu nhập và tạo cơ hội việc làm cho các nhóm yếu thế.

Kinh tế tuần hoàn

Nguyên tắc kinh tế tuần hoàn là một phần quan trọng trong mô hình Kinh tế học hình khuyên. Nguyên tắc này nhấn mạnh việc tái chế và sử dụng lại tài nguyên thay vì lãng phí chúng. Điều này bao gồm các yếu tố sau:

• Thiết kế sản phẩm bền vững: Sản phẩm và dịch vụ nên được thiết kế để dễ dàng tái chế hoặc sửa chữa, thay vì bị vứt bỏ sau một thời gian ngắn sử dụng.
• Chuyển đổi sang kinh tế tuần hoàn: Khuyến khích các doanh nghiệp và cá nhân chuyển từ mô hình tiêu thụ tuyến tính (mua – sử dụng – vứt bỏ) sang mô hình tuần hoàn (tái sử dụng – tái chế – phục hồi). Việc này không chỉ giúp giảm thiểu chất thải mà còn tiết kiệm tài nguyên và giảm áp lực lên môi trường.

Kinh tế học hình khuyên dựa trên một số nguyên tắc giúp việc xây dựng một nền kinh tế bền vững và công bằng

Ứng dụng thực tế của mô hình Kinh tế học hình khuyên

Kinh tế học hình khuyên đã không chỉ tồn tại trong lý thuyết mà còn được áp dụng thực tế tại nhiều thành phố, quốc gia, doanh nghiệp và tổ chức phi chính phủ trên toàn thế giới. Việc áp dụng mô hình này trong thực tế cho thấy nó có thể tạo ra những thay đổi tích cực trong việc quản lý tài nguyên, giảm thiểu tác động môi trường và cải thiện điều kiện sống cho con người. 

Các thành phố và quốc gia đang áp dụng

• Amsterdam: Thành phố Amsterdam ở Hà Lan là một trong những nơi tiên phong áp dụng Kinh tế học hình khuyên. Chính quyền thành phố đã tích hợp mô hình này vào kế hoạch phát triển đô thị của mình, tập trung vào việc giảm thiểu khí thải carbon và cải thiện điều kiện sống cho người dân.
• New Zealand: Chính phủ New Zealand đã công nhận Kinh tế học hình khuyên như một phần của chính sách quốc gia. Họ đã đưa các chỉ số môi trường và công bằng xã hội vào trong các quyết định chính trị và lập kế hoạch phát triển.

Kinh tế học hình khuyên trong các doanh nghiệp

• Doanh nghiệp xanh: Nhiều doanh nghiệp đã áp dụng nguyên tắc của Kinh tế học hình khuyên để giảm thiểu tác động môi trường của mình. Các doanh nghiệp này tập trung vào việc sử dụng nguyên liệu tái chế, tiết kiệm năng lượng và cải thiện điều kiện làm việc cho nhân viên.
• Kinh tế xanh và xã hội: Các doanh nghiệp đang tìm cách tạo ra giá trị không chỉ cho các cổ đông mà còn cho cộng đồng và môi trường. Việc áp dụng các nguyên tắc của Kinh tế học hình khuyên giúp họ đạt được mục tiêu này.

Các tổ chức phi chính phủ và sáng kiến xã hội

• Tổ chức phi chính phủ: Nhiều tổ chức phi chính phủ đã sử dụng mô hình Kinh tế học hình khuyên để hướng dẫn các sáng kiến phát triển bền vững và công bằng xã hội.
• Sáng kiến cộng đồng: Các nhóm cộng đồng đang sử dụng nguyên tắc của Kinh tế học hình khuyên để phát triển các dự án địa phương nhằm cải thiện điều kiện sống và bảo vệ môi trường.

Kinh tế hình khuyên đã tạo ra những tác động đáng kể trong lĩnh vực Kinh tế và Môi trường

Tương lai của Kinh tế học hình khuyên

Kinh tế học hình khuyên là một mô hình tương đối mới, nhưng nó đã tạo ra những tác động đáng kể trong lĩnh vực Kinh tế và Môi trường. Để đánh giá tương lai của mô hình này, cần xem xét các yếu tố sau đây:

Triển vọng toàn cầu

• Tăng cường nhận thức: Việc gia tăng nhận thức về Kinh tế học hình khuyên đang diễn ra mạnh mẽ. Các tổ chức quốc tế, chính phủ, doanh nghiệp và cộng đồng đang ngày càng nhận ra tầm quan trọng của mô hình này trong việc giải quyết các vấn đề môi trường và xã hội. Sự gia tăng nhận thức này không chỉ giúp thúc đẩy việc áp dụng mô hình mà còn tạo ra một nền tảng vững chắc cho các chính sách và hành động dựa trên nguyên tắc của Kinh tế hình khuyên.
• Tạo động lực cho thay đổi: Mô hình Kinh tế học hình khuyên cung cấp một khuôn khổ để đo lường sự bền vững và công bằng. Điều này tạo ra động lực cho các quốc gia, thành phố và doanh nghiệp thay đổi cách tiếp cận của họ đối với phát triển kinh tế. Việc áp dụng các nguyên tắc của mô hình có thể dẫn đến sự phát triển của các chính sách và sáng kiến mới nhằm giải quyết các thách thức toàn cầu, chẳng hạn như biến đổi khí hậu và bất bình đẳng xã hội.

Hợp tác quốc tế

• Phối hợp đa quốc gia: Để đạt được các mục tiêu của Kinh tế học hình khuyên, sự hợp tác quốc tế là rất quan trọng. Các quốc gia cần phải phối hợp với nhau để xây dựng các chính sách và quy định phù hợp, cũng như chia sẻ kiến thức và kinh nghiệm trong việc áp dụng mô hình. Hợp tác quốc tế cũng có thể giúp xây dựng các tiêu chuẩn chung về bền vững và công bằng, tạo ra một môi trường thuận lợi cho việc thực hiện các mục tiêu toàn cầu.
• Hỗ trợ và tài trợ: Các tổ chức quốc tế, ngân hàng phát triển và các quỹ hỗ trợ có thể đóng vai trò quan trọng trong việc tài trợ cho các dự án và sáng kiến dựa trên nguyên tắc của Kinh tế hình khuyên. Sự hỗ trợ tài chính và kỹ thuật có thể giúp các quốc gia và tổ chức địa phương triển khai các mô hình bền vững, đồng thời thúc đẩy sự đổi mới và sáng tạo trong các giải pháp phát triển.

Những hướng đi mới

• Nghiên cứu và phát triển: Các nghiên cứu tiếp theo có thể giúp cải thiện và điều chỉnh mô hình Kinh tế học hình khuyên để phù hợp hơn với các điều kiện cụ thể của từng quốc gia và khu vực. Nghiên cứu có thể tập trung vào việc xác định các chỉ số và công cụ mới để đo lường sự bền vững và công bằng, cũng như tìm kiếm các phương pháp hiệu quả hơn để áp dụng nguyên tắc của mô hình trong các bối cảnh khác nhau.
• Ứng dụng trong các ngành khác: Mô hình Kinh tế học này có thể được áp dụng trong nhiều lĩnh vực khác nhau ngoài quản lý đô thị và chính sách môi trường. Ví dụ, mô hình này có thể được sử dụng trong các lĩnh vực như giáo dục, y tế và phát triển nông thôn để thúc đẩy sự phát triển bền vững và công bằng. Việc áp dụng mô hình trong các lĩnh vực này có thể giúp giải quyết các thách thức đặc thù và nâng cao chất lượng cuộc sống cho người dân.
• Tích hợp với các mô hình kinh tế khác: Kinh tế học hình khuyên cũng có thể được tích hợp với các mô hình kinh tế khác để tạo ra các giải pháp toàn diện hơn. Ví dụ, mô hình này có thể được kết hợp với các nguyên tắc của kinh tế tuần hoàn, kinh tế chia sẻ hoặc kinh tế xanh để xây dựng một nền kinh tế toàn diện và bền vững hơn.

Như vậy, Kinh tế học hình khuyên là một mô hình kinh tế tiên tiến với mục tiêu tạo ra một nền kinh tế bền vững và công bằng. Từ lý thuyết đến thực tế, mô hình này đã được áp dụng ở nhiều thành phố và quốc gia, cũng như trong các doanh nghiệp và tổ chức phi chính phủ. Mặc dù còn gặp nhiều thách thức, nhưng cũng mang đến nhiều cơ hội để xây dựng một thế giới tốt đẹp hơn. Việc tiếp tục nghiên cứu, áp dụng và điều chỉnh mô hình này sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc đối phó với các vấn đề môi trường và xã hội trong tương lai.

Chương trình Cử nhân Kinh tế của vinuni chính là lựa chọn lý tưởng cho những ai mong muốn theo đuổi ngành Kinh tế

Vì sao chọn trường Đại học VinUni để theo học ngành Kinh tế học?

Chương trình Cử nhân Kinh tế tại Viện Khoa học và Giáo dục Khai phóng của trường Đại học VinUni là một lựa chọn xuất sắc cho những ai muốn nghiên cứu và áp dụng các nguyên tắc của Kinh tế học hình khuyên trong thực tế. Chương trình này không chỉ tập trung vào việc trang bị cho sinh viên các kiến thức nền tảng và chuyên sâu trong lĩnh vực Kinh tế mà còn nhấn mạnh sự phát triển các kỹ năng cần thiết để làm việc hiệu quả trong môi trường toàn cầu, đặc biệt là trong bối cảnh hậu đại dịch.

• Đào tạo các kỹ năng cần thiết: Chương trình Cử nhân Kinh tế tại VinUni cung cấp kiến thức về công nghệ số, tư duy phân tích, phản biện và sáng tạo, giúp sinh viên phát triển khả năng giải quyết vấn đề và đưa ra các quyết định dựa trên dữ liệu. Sinh viên cũng được trang bị các kỹ năng học tập suốt đời và năng lực nghiên cứu, giúp họ duy trì khả năng cập nhật kiến thức và thích ứng với những thay đổi trong lĩnh vực Kinh tế.
• Nền tảng đạo đức và trách nhiệm xã hội: Chương trình giảng dạy của VinUni chú trọng đến việc xây dựng nền tảng đạo đức nghề nghiệp và tinh thần trách nhiệm xã hội. Sinh viên sẽ học cách giải quyết các thách thức xã hội và môi trường bằng khả năng lãnh đạo và tư duy khởi nghiệp, đồng thời cam kết thực hiện các nguyên tắc của Kinh tế học trong công việc của mình.
• Kinh nghiệm thực tiễn: Một điểm nổi bật của chương trình là cơ hội tham gia thực tập hoặc dự án cuối khóa trong năm cuối. Điều này giúp sinh viên tích lũy kinh nghiệm thực tiễn, áp dụng các kỹ năng và kiến thức thu được trong học tập, xây dựng mạng lưới và khả năng kết nối sâu sắc hơn với các doanh nghiệp, từ đó củng cố sự phát triển nghề nghiệp của mình.

Chọn học ngành Kinh tế tại VinUni không chỉ mở ra cơ hội học tập chất lượng cao mà còn cung cấp một nền tảng vững chắc để áp dụng các nguyên tắc của Kinh tế học, hướng tới việc xây dựng một nền kinh tế bền vững và công bằng trong tương lai.