Ung thư sắc tố chiếm dưới 5% tổng số ca ung thư về da nhưng lại là nguyên nhân chủ yếu gây tử vong trong các trường hợp ung thư da. Chính vì thế, nhiều người lo lắng về mức độ nguy hiểm của căn bệnh này, cũng như những tác động mà nó có thể gây ra đối với sức khỏe. Khi phát hiện mắc ung thư sắc tốda, người bệnh cần phải làm gì và xử lý như thế nào để tránh sự lan rộng của bệnh? Hãy cùng tìm hiểu về ung thư sắc tố là gì cũng như những nguyên nhân, triệu chứng và phương pháp phòng tránh căn bệnh này trong bài viết sau.
Tổng quan về ung thư sắc tố da
Cùng tìm hiểu ung thu sắc tố là gì, nguyên nhân và triệu chứng của ung thư sắc tố da dưới đây.
Ung thư sắc tố là gì?
Ung thư sắc tố (Melanoma) là loại ung thư da ác tính phát sinh từ các tế bào sản xuất melanin hay còn gọi là sắc tố da. Ung thư này có thể xuất hiện không chỉ trên bề mặt da mà còn có thể xảy ra ở mắt hoặc các cơ quan nội tạng, mặc dù điều này khá hiếm gặp. Một số nghiên cứu chỉ ra rằng, tỷ lệ mắc ung thư sắc tố đang gia tăng, đặc biệt là ở những người dưới 40 tuổi, và phổ biến hơn ở phụ nữ.
Hiểu biết về các dấu hiệu cảnh báo ung thư sắc tố giúp việc phát hiện sớm và điều trị kịp thời, tránh trường hợp bệnh lan rộng.
Ung thư sắc tố là gì?
Nguyên nhân gây nên ung thư sắc tố
Mặc dù nguyên nhân chính xác của ung thư sắc tố da vẫn chưa được xác định rõ ràng, nhưng việc tiếp xúc quá mức với tia UV (Ultraviolet) hay tia cực tím, tia tử ngoại từ ánh sáng mặt trời được cho là yếu tố nguy cơ chính. Bệnh này phát triển khi các tế bào melanin trong da phát triển bất thường và không thể kiểm soát, gây ra hình thành các khối u ác tính. Những tổn thương DNA (Axit Deoxyribonucleic) trong các tế bào da bình thường có thể là yếu tố khởi phát, nhưng nguyên nhân dẫn đến các tổn thương DNA này vẫn còn là một câu hỏi chưa có lời giải.
Các bác sĩ cũng cho rằng tia UV là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây ung thư hắc tố. Tuy nhiên, không phải tất cả các ca bệnh đều liên quan đến tiếp xúc với tia UV, đặc biệt là ở những vùng da ít tiếp xúc với ánh nắng mặt trời. Điều này chỉ ra rằng còn có nhiều yếu tố khác ảnh hưởng đến sự phát triển của bệnh, bao gồm:
- Da sáng màu: Người có làn da sáng thường có ít melanin hơn, làm giảm khả năng bảo vệ khỏi tia UV.
- Lịch sử tiếp xúc với ánh nắng: Những người có thói quen tiếp xúc lâu dài với nắng có nguy cơ cao hơn.
- Sống gần xích đạo: Khu vực này có bức xạ mặt trời mạnh mẽ, dễ gây tổn thương da.
- Số lượng nốt ruồi nhiều hoặc bất thường: Những người có nhiều nốt ruồi hoặc nốt ruồi có hình dạng bất thường dễ mắc ung thư hắc tố hơn.
- Tiền sử gia đình mắc ung thư hắc tố: Nếu gia đình bạn có người bị ung thư hắc tố, bạn có nguy cơ mắc bệnh cao hơn.
- Suy giảm miễn dịch: Những người có hệ miễn dịch yếu cũng có nguy cơ mắc bệnh cao.
Triệu chứng ung thư sắc tố
Ung thư sắc tố có thể xuất hiện ở bất kỳ vị trí nào trên cơ thể, nhưng phổ biến nhất là ở những vùng da thường xuyên tiếp xúc với ánh nắng mặt trời như mặt, lưng, chân, tay. Tuy nhiên, bệnh cũng có thể phát triển ở những vùng ít tiếp xúc với nắng, chẳng hạn như gan bàn chân, gan bàn tay, hoặc dưới móng tay, đặc biệt là ở những người da tối màu.
Một số dấu hiệu cảnh báo bệnh bao gồm:
- Thay đổi nốt ruồi cũ: Đột ngột thay đổi kích thước, hình dạng, màu sắc, hoặc nốt ruồi bị loét, chảy máu, hoặc ngứa.
- Xuất hiện các vết tăng sắc tố hoặc nốt ruồi bất thường trên da.
Nốt ruồi bình thường và bất thường:
- Nốt ruồi bình thường: Có màu sắc đều đặn (đen, nâu, sáng), đường kính nhỏ hơn 6mm, hình tròn, viền rõ ràng và không thay đổi theo thời gian.
- Nốt ruồi bất thường: Thường có hình dạng bất đối xứng, viền không đều, thay đổi màu sắc, đường kính lớn hơn 6mm, và có thể thay đổi kích thước, màu sắc theo thời gian.
Các nốt ruồi ác tính có thể có một hoặc nhiều dấu hiệu trên. Một số nốt ruồi ác tính có tất cả các triệu chứng này.
Ung thư hắc tố ở các vị trí kín đáo
Ngoài các vị trí dễ nhìn thấy, ung thư hắc tố cũng có thể phát triển ở các vùng ít được kiểm tra thường xuyên như:
- Móng tay, móng chân, gan bàn tay, gan bàn chân: Ung thư hắc tố có thể xuất hiện ở các vùng này, đặc biệt ở người có làn da đen.
- Miệng, đường tiêu hóa, cơ quan sinh dục, tiết niệu: Đây là những khu vực khó phát hiện khi mắc ung thư hắc tố.
- Mắt: Ung thư hắc tố có thể xảy ra ở lớp hắc mạc của mắt, gây ra những thay đổi về thị lực như mờ mắt.
Việc nhận thức sớm về các dấu hiệu của ung thư hắc tố sẽ giúp việc điều trị trở nên hiệu quả hơn và giảm thiểu nguy cơ tử vong.
Cẩn trọng với những dấu hiệu cảnh báo ung thư sắc tố.
Cách phòng ngừa ung thư sắc tố da
Để giảm thiểu nguy cơ mắc ung thư sắc tố da và các loại ung thư da khác, bạn có thể áp dụng một số biện pháp phòng ngừa cụ thể như sau:
- Tránh ánh nắng mặt trời trong giờ cao điểm: Những người có da bị cháy nắng hoặc rám nắng trong thời gian dài có nguy cơ cao bị ung thư hắc tố. Bạn nên hạn chế ra ngoài từ 10 giờ sáng đến 2 giờ chiều, khi tia UV mạnh nhất và có thể gây hại cho da.
- Che chắn kỹ lưỡng: Để bảo vệ da khỏi tác hại của tia UV, hãy mặc quần áo dài tay, tối màu và dệt kín, đội mũ và đeo kính râm. Đừng quên bảo vệ cả tay, chân để giảm thiểu tiếp xúc với ánh nắng.
- Sử dụng trang phục bảo vệ: Đối với những người làm việc ngoài trời hoặc phải tiếp xúc thường xuyên với ánh nắng, việc sử dụng trang phục bảo vệ như áo khoác chống nắng, kính râm, và mũ rộng vành là rất cần thiết để ngăn ngừa tia UV.
- Tránh tắm nắng: Hạn chế tắm nắng tự nhiên và nhân tạo. Việc tiếp xúc lâu dài với ánh nắng có thể làm tăng nguy cơ ung thư hắc tố da. Nếu bạn muốn có làn da rám nắng, hãy chọn các phương pháp nhuộm da an toàn thay vì tắm nắng.
- Kiểm tra da thường xuyên: Xây dựng thói quen kiểm tra làn da hàng tháng để phát hiện bất kỳ dấu hiệu bất thường nào. Điều này giúp bạn sớm nhận diện các thay đổi như nốt ruồi mới xuất hiện hoặc thay đổi hình dạng của các nốt ruồi cũ. Các vùng thường xuất hiện ung thư hắc tố bao gồm mặt, lưng, ngực, cánh tay, bàn tay, bàn chân, và háng. Nếu phát hiện bất kỳ dấu hiệu bất thường nào, hãy đi khám bác sĩ ngay.
- Thoa kem chống nắng hàng ngày: Sử dụng kem chống nắng có chỉ số SPF ít nhất là 30 mỗi ngày, ngay cả khi trời nhiều mây hoặc không có nắng. Đặc biệt, nếu bạn làm việc ngoài trời hoặc đổ mồ hôi nhiều, cần thoa lại kem chống nắng sau mỗi 1,5 – 2 giờ để bảo vệ da tốt nhất.
Việc thực hiện các biện pháp trên sẽ giúp bạn bảo vệ da khỏi tác hại của tia UV, từ đó giảm nguy cơ mắc ung thư sắc tố và các loại ung thư về da khác.
Bảo vệ làn da trước tác động của tia UV là cách phòng ngừa ung thư sắc tố.
Vì sao chọn VinUni để theo học ngành Y khoa – Điều dưỡng?
Việc hiểu rõ bệnh ung thư sắc tố là gì cùng các nguyên nhân, triệu chứng và phương pháp phòng ngừa, hạn chế việc mắc bệnh hiệu quả như đã trình bày ở trên không chỉ giúp người bệnh và gia đình chủ động ứng phó với bệnh mà còn khẳng định tầm quan trọng của nền tảng y học vững chắc trong việc chăm sóc sức khỏe của mọi người.
Điều này càng được khẳng định khi chúng ta hướng tới một môi trường đào tạo y khoa tiên tiến, nơi mà kiến thức không chỉ dừng lại ở lý thuyết mà còn được chuyển hóa thành kỹ năng lâm sàng thực tế. Viện Khoa học Sức khỏe của Đại học VinUni cam kết phát triển nghiên cứu và hệ thống đào tạo vượt trội, đóng góp vào việc cải cách giáo dục khoa học sức khỏe và nâng cao chất lượng dịch vụ y tế.
Chương trình Bác sĩ Y khoa tại VinUni được xây dựng dựa trên ba yếu tố chủ chốt: Clinician (lâm sàng), Professional (tính chuyên nghiệp), Researcher (nhà nghiên cứu), giúp sinh viên nắm vững kiến thức cơ bản và kỹ năng thực hành cần thiết trong môi trường y khoa hiện đại. Thông qua đó, sinh viên có thể áp dụng lý thuyết vào thực tế, từ việc phát hiện sớm các bệnh lý như ung thư sắc tố da đến xử lý những tình huống phức tạp trong việc chăm sóc bệnh nhân bị ung thư hay các loại bệnh lý khác. Mối quan hệ hợp tác chiến lược với Đại học Pennsylvania và các đối tác quốc tế giúp tạo ra một môi trường học tập toàn diện, đạt chuẩn quốc tế, thúc đẩy tinh thần sáng tạo trong nghiên cứu của sinh viên.
Chương trình Y Khoa tại VinUni luôn hướng tới việc tạo điều kiện cho sinh viên áp dụng lý thuyết vào thực tế.
Trong quá trình điều trị bệnh ung thư sắc tố, ngoài việc điều trị các triệu chứng, việc chăm sóc và hỗ trợ thể chất, tinh thần cho bệnh nhân là điều vô cùng quan trọng. Chương trình Cử nhân Điều dưỡng tại VinUni đặc biệt chú trọng đến việc trang bị kiến thức chuyên sâu và kỹ năng chăm sóc sức khỏe một cách toàn diện, giúp bạn không chỉ giỏi về y học mà còn tận tâm trong việc hỗ trợ tinh thần cho bệnh nhân.
Tại VinUni, sinh viên được đào tạo chuyên sâu để đánh giá, nâng cao khả năng chăm sóc và chất lượng cuộc sống cho người bệnh, đảm bảo rằng mọi khía cạnh trong quá trình phục hồi đều được quan tâm đúng mức và tận tâm. Lựa chọn VinUni là cơ hội để bạn học hỏi trong một môi trường hiện đại, chuyên nghiệp và toàn diện, giúp bạn tự tin đối diện với mọi thách thức trong ngành Điều dưỡng nói riêng và Y khoa nói chung.
