Hệ thống miễn dịch là một mạng lưới phức tạp gồm các tế bào, chất và mô cơ quan, có chức năng bảo vệ cơ thể khỏi nhiễm trùng và các bệnh lý khác. Các thành phần của hệ thống này bao gồm các tế bào bạch cầu, cùng với các cơ quan như tuyến ức, lách, amidan, mạch máu bạch huyết, hạch bạch huyết và tủy xương. Trong số các bệnh liên quan đến hệ thống miễn dịch, ung thư hạch bạch huyết là một trong những loại bệnh ác tính phổ biến và cũng là một trong những dạng ung thư có khả năng điều trị khỏi. Cùng tìm hiểu rõ hơn về loại ung thư này trong bài viết sau.
Ung thư hạch bạch huyết là gì?
Ung thư hạch bạch huyết (hay còn gọi là lymphoma) là tình trạng các tế bào bạch cầu lympho phân chia mất kiểm soát, ảnh hưởng đến các cơ quan trong hệ thống bạch huyết và có thể lan ra các cơ quan khác trong cơ thể. Bệnh được chia thành hai loại chính: u lympho không Hodgkin (chiếm khoảng 90% các ca) và u lympho Hodgkin. Trong đó, u lympho không Hodgkin thường có tiên lượng xấu và việc điều trị cũng gặp nhiều khó khăn hơn so với u lympho Hodgkin.
Theo báo cáo của Tổ chức Ung thư Toàn cầu Globocan 2020, trên toàn thế giới có khoảng 545.000 ca mắc mới và gần 260.000 ca tử vong do ung thư hạch bạch huyết. Tại Việt Nam, trong năm 2020, đã ghi nhận hơn 3.700 ca mắc mới u lympho không Hodgkin, với hơn 2.200 ca tử vong, đứng thứ 13 trong các loại ung thư phổ biến.
Ung thư hạch bạch huyết có thể xuất hiện ở mọi lứa tuổi, bao gồm trẻ em, thanh thiếu niên và người trưởng thành. Tuy nhiên, tỷ lệ mắc bệnh ở nam giới cao hơn ở nữ giới, đặc biệt thường gặp ở nhóm tuổi từ 35 đến 40. Trung bình, độ tuổi mắc bệnh thường vào khoảng từ 50 đến 60 tuổi. Hiện nay, tỷ lệ mắc ung thư hạch bạch huyết đang có xu hướng gia tăng, đặc biệt là ở người lớn tuổi.
Ung thư hạch bạch huyết là gì?
Nguyên nhân bệnh sinh của ung thư hạch bạch huyết
Các yếu tố về môi trường, di truyền, nhiễm trùng được cho là có mối tương quan tới sinh bệnh của ung thư hạch bạch huyết, gồm có: (3)
- Tuổi tác: Ung thư hạch không chỉ xuất hiện ở người lớn tuổi, trên 55 tuổi mà còn phổ biến ở độ tuổi trẻ, thậm chí trẻ em được ghi nhận mắc ung thư hạch bạch huyết.
- Nhiễm khuẩn: Tình trạng nhiễm Helicobacter Pylori trong u lympho MALT, Borrelia burgdorferi, Chlamydia psittaci, Campylobacter jejuni, vi-rút viêm gan C,… Kích thích mạn tính mô bạch huyết, nhiễm virus Epstein-Barr và CMV cũng được cho là làm tăng nguy cơ phát triển bệnh.
- Tình trạng suy giảm miễn dịch: Tình trạng nhiễm HIV, ghép tạng, các rối loạn gây thiếu hụt miễn dịch di truyền.
- Các bệnh lý tự miễn: Một số bệnh tự miễn như viêm khớp dạng thấp, bệnh viêm ruột, hội chứng Sjögren… tăng nguy cơ ung thư hạch bạch huyết.
- Thuốc: Các thuốc ức chế miễn dịch được sử dụng sau ghép tạng,…
- Phơi nhiễm nghề nghiệp: Thuốc diệt cỏ, thuốc trừ sâu,…
- Yếu tố địa lý: U lympho NK/T ngoài hạch được thấy nhiều ở các nước Đông Nam Á và Mỹ La-tinh.
Dấu hiệu ung thư hạch bạch huyết
Một số dấu hiệu ung thư hạch bạch huyết điển hình như:
- Xuất hiện các nốt hạch sưng tấy, có thể nhìn thấy hoặc sờ được, thường ở vị trí nách, cổ, bẹn.
- Triệu chứng toàn thân: sốt không rõ nguyên nhân, sụt cân, đổ mồ hôi đêm, mệt mỏi, chán ăn.
- Xuất huyết, chảy máu.
- Phát ban, ngứa.
Ở giai đoạn bệnh tiến triển, các triệu chứng tăng dần về tần suất và mức độ như:
- Đau lưng, triệu chứng thần kinh, rối loạn đại-tiểu tiện do chèn ép tủy sống.
- Các triệu chứng của thiếu máu (da xanh xao, mệt mỏi, ù tai, trống ngực,…) do tế bào u xâm nhập tủy.
- Nhức đầu, hôn mê, co giật, bệnh thần kinh sọ não do u lympho thâm nhập màng não hoặc hệ thần kinh trung ương.
- Khó thở, thở rít, thở khò khè, thở nhanh, thở gấp do tắc nghẽn đường thở.
- Đau ngực, hạ huyết áp, phù ngoại vi do chèn ép màng ngoài tim.
- Chèn ép tĩnh mạch chủ trên.
- Nôn, nôn ra máu, vàng da, táo bón do tắc nghẽn đường tiêu hóa hoặc suy gan.
- Đau hông, đau vùng chậu, tiểu khó, tiểu ra máu do thận ứ nước hoặc suy thận.
- Suy tim, rối loạn nhịp tim, co giật, chuột rút cơ.
- Đau đầu, thị lực kém, chóng mặt, ù tai, dáng đi không ổn định do ứ/tăng bạch cầu.
Để biết chắc chắn các dấu hiệu kể trên liệu có phải dấu hiệu u lympho hay không, người bệnh cần đến các bệnh viện để bác sĩ thăm khám và thực hiện các kiểm tra cận lâm sàng chẩn đoán.
Những dấu hiệu của ung thư hạch bạch huyết
Cách phòng ngừa ung thư hạch bạch huyết
Hiện tại, không có phương pháp cụ thể nào đã được chứng minh có thể ngăn ngừa hoàn toàn ung thư hạch bạch huyết. Tuy nhiên, mặc dù tiên lượng điều trị ung thư hạch bạch huyết có thể khả quan và bệnh có thể điều trị khỏi, chúng ta không nên chủ quan mà cần thực hiện một số biện pháp để giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh. Dưới đây là một số khuyến nghị từ các bác sĩ:
- Kiểm soát cân nặng: Thừa cân và béo phì là những yếu tố nguy cơ có thể làm tăng khả năng mắc ung thư hạch bạch huyết cũng như các bệnh lý, ung thư nghiêm trọng khác. Do đó, duy trì cân nặng hợp lý và lối sống lành mạnh là điều quan trọng.
- Hạn chế tiếp xúc với hóa chất: Các chất hóa học như benzen có trong thuốc trừ sâu, thuốc diệt cỏ, có thể làm tăng nguy cơ mắc ung thư máu và ung thư hạch bạch huyết. Nếu bạn làm việc trong môi trường có hóa chất độc hại, việc trang bị đồ bảo hộ lao động là cần thiết để bảo vệ sức khỏe.
- Tránh tiếp xúc với tia bức xạ: Tia bức xạ có thể gây ra những thay đổi trong cấu trúc máu, dẫn đến nguy cơ mắc ung thư. Vì vậy, cần hạn chế tiếp xúc với tia bức xạ trong công việc và sinh hoạt.
- Thường xuyên tập thể dục, thể thao: Duy trì thói quen tập thể dục ít nhất 30 phút mỗi ngày giúp tăng cường sức khỏe tổng thể và cải thiện hệ thống miễn dịch, làm giảm nguy cơ mắc bệnh.
- Chế độ dinh dưỡng hợp lý: Một chế độ ăn uống cân đối, bổ sung nhiều ngũ cốc, rau xanh và trái cây, hạn chế thực phẩm chế biến sẵn, thịt đỏ và chất béo sẽ giúp duy trì sức khỏe. Đồng thời, cần tránh hút thuốc, sử dụng rượu bia và các chất kích thích để giảm thiểu nguy cơ mắc ung thư.
Tóm lại, mặc dù không có cách nào đảm bảo hoàn toàn ngăn ngừa ung thư hạch bạch huyết, việc áp dụng các biện pháp phòng ngừa và duy trì lối sống lành mạnh sẽ giúp giảm thiểu đáng kể nguy cơ mắc bệnh.
Tập thể dục thể thao là cách phòng ngừa bệnh một cách hữu hiệu
Vì sao chọn VinUni để theo học ngành Y khoa và Điều dưỡng?
Ung thư hạch bạch huyết không phải là bệnh lây nhiễm từ người này sang người khác, nhưng nó có tính di truyền và liên quan đến một số yếu tố nguy cơ. Do đó, những người có nguy cơ cao mắc bệnh cần đặc biệt chú ý đến việc chăm sóc sức khỏe, bao gồm thăm khám định kỳ và chủ động tầm soát ung thư. Việc phát hiện sớm giúp điều trị kịp thời, tăng khả năng khỏi bệnh và bảo vệ sức khỏe lâu dài. Để đáp ứng nhu cầu chăm sóc sức khỏe ngày càng cao, việc đào tạo nguồn nhân lực y tế chất lượng trở thành một yếu tố thiết yếu.
Tại Việt Nam, Viện Khoa học Sức khỏe của trường Đại học VinUni đang đi đầu trong việc đổi mới giáo dục y khoa. Trường cam kết đào tạo ra những bác sĩ và điều dưỡng không chỉ xuất sắc về chuyên môn mà còn có đạo đức nghề nghiệp và tinh thần nhân văn, góp phần nâng cao chất lượng chăm sóc sức khỏe cho cộng đồng.
Chương trình đào tạo Bác sĩ Y khoa tại VinUni được xây dựng dựa trên ba nền tảng chính: Clinician (lâm sàng), Professional (chuyên nghiệp) và Researcher (nhà nghiên cứu). Chương trình này trang bị cho sinh viên kiến thức và kỹ năng toàn diện để đối mặt với những thử thách trong ngành y, bao gồm việc chẩn đoán và điều trị các bệnh nghiêm trọng như ung thư hạch bạch huyết.
Bên cạnh đó, ung thư hạch bạch huyết và các bệnh ung thư khác không chỉ yêu cầu điều trị y tế mà còn đòi hỏi chăm sóc toàn diện về thể chất và tinh thần. Điều này nhấn mạnh vai trò quan trọng của điều dưỡng viên trong việc đồng hành cùng bệnh nhân, theo dõi triệu chứng, hỗ trợ điều trị và động viên tinh thần cho họ trong suốt quá trình chiến đấu với bệnh tật.
Học Y khoa – ĐIều dưỡng tại VinUni, sinh viên sẽ được hướng dẫn bởi đội ngũ giảng viên có trình độ cao.
VinUni tự hào là một trong những trường có chương trình đào tạo ngành Điều dưỡng chất lượng nhất, khi đạt chứng nhận từ Hội đồng Kiểm định Đào tạo Điều dưỡng Hoa Kỳ (Accreditation Commission for Education in Nursing – ACEN). Hơn nữa, chương trình học tại VinUni hợp tác chiến lược cùng với Đại học Pennsylvania, một trong những trường đại học hàng đầu thế giới. Điều này giúp sinh viên trải nghiệm chương trình học chuẩn quốc tế và có cơ hội giao lưu quốc tế, du học và mở rộng kiến thức chuyên môn. Đặc biệt, khi theo học ngành Điều dưỡng tại VinUni, sinh viên sẽ được thực hành tại Trung tâm Mô phỏng Y khoa với trang thiết bị y tế hiện đại nhất, giúp nâng cao kỹ năng chuyên môn và sự tự tin trong công việc.
VinUni không chỉ cung cấp môi trường học tập hiện đại mà còn tạo cơ hội cho sinh viên đóng góp tích cực vào hệ thống y tế và công tác chăm sóc sức khỏe cộng đồng, góp phần nâng cao chất lượng chăm sóc sức khỏe ở Việt Nam và trên toàn cầu.
