Tự kiểm tra ung thư vòm họng có được không? Khi nào cần đi khám bác sĩ?

Ung thư vòm họng (Nasopharyngeal Cancer) là một trong những bệnh lý ác tính phổ biến ở vùng đầu cổ, đặc biệt thường gặp ở nam giới từ 30 đến 60 tuổi. Bệnh này có diễn biến âm thầm, khó phát hiện sớm, dẫn đến tỷ lệ chẩn đoán muộn khá cao. Vậy liệu chúng ta có thể tự kiểm tra ung thư vòm họng tại nhà hay không? Nếu có, đâu là những dấu hiệu cần chú ý và khi nào nên đến gặp bác sĩ? Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về cách phát hiện sớm căn bệnh nguy hiểm này.

Ung thư vòm họng là một dạng ung thư xuất phát từ các tế bào trong vòm họng – khu vực nằm phía sau mũi và trên phần sau của cổ họng

Tổng quan về nguyên nhân gây ra ung thư vòm họng

Ung thư vòm họng là một dạng ung thư xuất phát từ các tế bào trong vòm họng – khu vực nằm phía sau mũi và trên phần sau của cổ họng. Do vị trí giải phẫu đặc biệt, bệnh thường không có triệu chứng rõ ràng ở giai đoạn đầu, khiến việc chẩn đoán trở nên khó khăn.

Ung thư vòm họng có thể do nhiều yếu tố kết hợp, từ di truyền, môi trường đến thói quen sinh hoạt. Dưới đây là những nguyên nhân chính:

Nhiễm virus Epstein-Barr (EBV)

• Virus EBV là một trong những nguyên nhân hàng đầu liên quan đến sự phát triển của ung thư vòm họng.
• Đây là loại virus thuộc nhóm herpes, có khả năng tồn tại lâu dài trong cơ thể sau khi xâm nhập.
• Hầu hết những người nhiễm EBV không phát triển thành ung thư, nhưng ở một số trường hợp, virus này có thể gây đột biến tế bào trong vòm họng, dẫn đến ung thư.

Yếu tố di truyền

• Nguy cơ mắc bệnh có thể cao hơn nếu trong gia đình có người từng bị ung thư vòm họng.
• Một số nghiên cứu cho thấy một số gen di truyền có thể khiến cơ thể nhạy cảm hơn với tác động của virus EBV hoặc các tác nhân gây ung thư khác.

Thói quen ăn uống

• Thực phẩm chứa nhiều muối và nitrosamine: Ăn nhiều cá muối, thực phẩm lên men (dưa, cà, thịt xông khói,…) có thể làm tăng nguy cơ ung thư vòm họng.
• Chế độ ăn thiếu rau xanh và trái cây: Việc thiếu hụt vitamin A, C, E và các chất chống oxy hóa có thể khiến niêm mạc vòm họng dễ bị tổn thương và dẫn đến ung thư.

Hút thuốc lá và uống rượu bia

• Thuốc lá chứa hàng nghìn hóa chất độc hại, nhiều chất trong đó có thể gây đột biến tế bào dẫn đến ung thư.
• Rượu bia làm tổn thương niêm mạc họng, làm giảm khả năng tự phục hồi của các tế bào và làm tăng nguy cơ ung thư.

Ô nhiễm môi trường và tiếp xúc hóa chất

• Hít phải khói bụi, hóa chất, khí thải công nghiệp hoặc khói thuốc lá thụ động trong thời gian dài có thể kích thích các tế bào vòm họng phát triển bất thường.
• Một số nghề nghiệp tiếp xúc thường xuyên với hóa chất độc hại cũng có nguy cơ cao mắc bệnh.

Hệ miễn dịch suy giảm

• Những người có hệ miễn dịch yếu, chẳng hạn như bệnh nhân HIV/AIDS hoặc người sử dụng thuốc ức chế miễn dịch dài ngày, có nguy cơ mắc ung thư vòm họng cao hơn.

Chưa có phương pháp tự kiểm tra ung thư vòm họng tại nhà nào có thể thay thế hoàn toàn việc thăm khám và xét nghiệm chuyên sâu từ bác sĩ

Có thể tự kiểm tra ung thư vòm họng tại nhà không?

Hiện nay, chưa có phương pháp tự kiểm tra ung thư vòm họng tại nhà nào có thể thay thế hoàn toàn việc thăm khám và xét nghiệm chuyên sâu từ bác sĩ. Tuy nhiên, bạn có thể chủ động theo dõi những dấu hiệu bất thường để phát hiện sớm nguy cơ mắc bệnh. Các bước tự kiểm tra tại nhà cơ bản:

Bước 1: Kiểm tra hạch cổ

• Đứng trước gương, dùng tay sờ nắn vùng cổ, đặc biệt là dưới hàm và hai bên cổ.
• Nếu phát hiện hạch cứng, to dần, không đau, bạn cần đi kiểm tra.

Bước 2: Soi họng bằng gương hoặc đèn pin

• Mở miệng rộng, dùng đèn pin hoặc điện thoại soi sâu vào họng.
• Quan sát xem có vết loét, khối u bất thường, vùng sưng đỏ kéo dài không.

Bước 3: Kiểm tra triệu chứng tai mũi họng

• Bịt một bên mũi để thử độ thông thoáng.
• Kiểm tra khả năng nghe bằng cách nghe âm thanh nhỏ ở hai bên tai.

Khi nào cần đi khám bác sĩ?

Việc phát hiện ung thư vòm họng sớm sẽ giúp tăng cơ hội điều trị thành công. Bạn nên đến cơ sở y tế ngay nếu gặp phải các triệu chứng sau:

Triệu chứng cảnh báo cần lưu ý

• Sưng hạch cổ kéo dài: Hạch cứng, không đau nhưng ngày càng to có thể là dấu hiệu của ung thư.
• Đau họng hoặc khó nuốt kéo dài: Nếu đau họng không giảm sau khi dùng thuốc kháng viêm hoặc kháng sinh, hãy đi khám sớm.
• Ù tai, giảm thính lực một bên: Đây là dấu hiệu thường gặp nhưng dễ bị bỏ qua.
• Khàn giọng không rõ nguyên nhân: Nếu tình trạng khàn giọng kéo dài trên 2 tuần, bạn cần kiểm tra chuyên khoa.
• Xuất hiện vết loét hoặc khối u trong họng: Đặc biệt nếu không lành sau vài tuần.

Đối tượng nên kiểm tra định kỳ

• Người có tiền sử gia đình mắc ung thư vòm họng.
• Người thường xuyên hút thuốc lá, uống rượu bia.
• Người tiếp xúc nhiều với hóa chất độc hại hoặc môi trường ô nhiễm.
• Người có triệu chứng bất thường kéo dài trên 2 tuần không rõ nguyên nhân.

Việc phát hiện ung thư vòm họng sớm sẽ giúp tăng cơ hội điều trị thành công

Phương pháp chẩn đoán ung thư vòm họng

Nếu có dấu hiệu nghi ngờ, bác sĩ sẽ tiến hành các phương pháp kiểm tra chuyên sâu:

Nội soi tai mũi họng

• Nội soi vòm họng bằng ống mềm giúp bác sĩ quan sát rõ tổn thương sâu bên trong.
• Nếu phát hiện bất thường (khối u, loét…), bác sĩ sẽ chỉ định sinh thiết.

Sinh thiết (Lấy mẫu mô xét nghiệm)

Bác sĩ lấy một mẫu mô nhỏ từ vùng nghi ngờ và xét nghiệm dưới kính hiển vi để xác định tế bào ung thư. Đây là phương pháp xác định chính xác nhất.

Xét nghiệm huyết thanh (Epstein-Barr Virus – EBV)

Xét nghiệm máu để tìm kháng thể hoặc dấu ấn sinh học liên quan đến virus EBV – một yếu tố nguy cơ cao của ung thư vòm họng.

Chẩn đoán hình ảnh

Chụp cắt lớp vi tính (Computed Tomography Scan – CT Scan), chụp cộng hưởng từ (Magnetic Resonance Imaging – MRI) hoặc chụp ghi hình cắt lớp positron (Positron Emission Tomography and Computed Tomography – PET-CT) giúp đánh giá kích thước khối u và mức độ lan rộng:

• CT scan: Xác định vị trí, kích thước khối u.
• MRI: Quan sát rõ hơn sự xâm lấn của khối u vào mô mềm.
• PET-CT: Phát hiện di căn (nếu có).

Xét nghiệm di căn

Nếu ung thư đã lan rộng, bác sĩ có thể chỉ định thêm:

• Chụp X-quang phổi để kiểm tra di căn phổi.
• Xét nghiệm chức năng gan, xương để xác định ung thư có lan đến cơ quan khác không.

Mặc dù không thể thay thế các phương pháp y khoa, tự kiểm tra ung thư vòm họng có thể giúp bạn phát hiện sớm những dấu hiệu bất thường. Nếu nhận thấy các triệu chứng nghi ngờ kéo dài, hãy chủ động đến gặp bác sĩ để được thăm khám và chẩn đoán chính xác. Việc phát hiện sớm sẽ giúp nâng cao hiệu quả điều trị và cải thiện chất lượng cuộc sống.

Hãy lắng nghe cơ thể mình và đừng chủ quan với những thay đổi nhỏ, vì ung thư vòm họng thường tiến triển âm thầm mà không có dấu hiệu rõ ràng trong giai đoạn đầu. Chăm sóc sức khỏe ngay từ bây giờ chính là chìa khóa để bảo vệ bản thân khỏi căn bệnh nguy hiểm này.

Có nên theo học ngành Y khoa của VinUni?

Tại Việt Nam, Viện Khoa học Sức khỏe của trường Đại học VinUni cam kết đào tạo những thế hệ chuyên gia y tế xuất sắc, góp phần cải tiến nền y học và giải quyết các vấn đề sức khỏe toàn cầu. Chương trình Bác sĩ Y khoa tại VinUni không chỉ trang bị kiến thức chuyên môn vững chắc mà còn chú trọng kỹ năng lâm sàng, đạo đức nghề nghiệp và khả năng nghiên cứu. Sinh viên tại đây có cơ hội tiếp cận mô hình giáo dục tiên tiến, hợp tác chiến lược với các đại học hàng đầu thế giới như Đại học Pennsylvania.

VinUni tạo ra môi trường học tập toàn diện, nơi sinh viên không chỉ phát triển kỹ năng y khoa mà còn rèn luyện tư duy đổi mới và trách nhiệm với cộng đồng

Với sứ mệnh đào tạo các bác sĩ có năng lực, thấu cảm và chính trực, VinUni tạo ra môi trường học tập toàn diện, nơi sinh viên không chỉ phát triển kỹ năng y khoa mà còn rèn luyện tư duy đổi mới và trách nhiệm với cộng đồng. Nếu bạn có niềm đam mê với ngành Y khoa và mong muốn đóng góp cho nền y tế Việt Nam, VinUni chính là lựa chọn lý tưởng để bạn theo đuổi con đường trở thành bác sĩ trong tương lai.

Xem thêm bài viết: Ung thư đại trực tràng: nguyên nhân và triệu chứng