Trí tuệ nhân tạo trong đời sống: Cuộc cách mạng thay đổi mọi mặt xã hội

Trong vài thập kỷ qua, trí tuệ nhân tạo trong đời sống đã không còn là một khái niệm viễn tưởng mà trở thành một phần không thể thiếu trong nhiều lĩnh vực. Từ giáo dục, y tế, đến giao thông và giải trí, trí tuệ nhân tạo (Artificial Intelligence – AI) đang tạo ra những thay đổi sâu rộng, góp phần định hình lại cách chúng ta làm việc, học tập và tận hưởng cuộc sống. Cùng khám phá sự phát triển vượt bậc của AI và tác động của nó đối với xã hội hiện đại qua bài viết dưới đây.

Trí tuệ nhân tạo trong đã trở thành một phần không thể thiếu trong nhiều lĩnh vực của cuộc sống

Khái niệm trí tuệ nhân tạo là gì?

Trí tuệ nhân tạo (Artificial Intelligence – AI) là một lĩnh vực khoa học máy tính nghiên cứu và phát triển các hệ thống hoặc máy móc có khả năng tái hiện và thực hiện các tác vụ đòi hỏi trí thông minh của con người. Những tác vụ này bao gồm khả năng học hỏi từ dữ liệu, suy luận logic, hiểu và xử lý ngôn ngữ tự nhiên, phân tích thông tin và hơn thế nữa là có thể đưa ra quyết định như con người.

Hiện nay, AI được phân loại thành hai nhóm chính:

• AI hẹp (Artificial Narrow Intelligence – ANI): Đây là các hệ thống AI được thiết kế để thực hiện một nhiệm vụ hoặc một nhóm nhiệm vụ cụ thể. Chúng hoạt động hiệu quả trong các lĩnh vực như nhận diện giọng nói, nhận dạng khuôn mặt, tìm kiếm thông tin trên Internet, quản lý dữ liệu hoặc tự động hóa trong sản xuất. Tuy nhiên, loại AI này không thể thực hiện các tác vụ vượt ngoài phạm vi mà nó được lập trình.
• AI tổng quát (Artificial General Intelligence – AGI): AI tổng quát là mục tiêu lớn trong nghiên cứu trí tuệ nhân tạo. Loại AI này có khả năng suy nghĩ, học tập, thích nghi và giải quyết vấn đề ở nhiều lĩnh vực khác nhau tương tự như con người. Tuy nhiên, AI tổng quát hiện vẫn đang trong giai đoạn nghiên cứu và phát triển, chưa có hệ thống nào thực sự đạt được mức độ thông minh này.

Trí tuệ nhân tạo mang lại lợi ích thiết thực và cải thiện đáng kể chất lượng cuộc sống

Ứng dụng của trí tuệ nhân tạo trong đời sống

Trí tuệ nhân tạo đã thâm nhập sâu vào hầu hết các lĩnh vực, mang lại lợi ích thiết thực và cải thiện đáng kể chất lượng cuộc sống. Dưới đây là những ứng dụng tiêu biểu của trí tuệ nhân tạo trong đời sống:

Y tế: Cách mạng hóa chăm sóc sức khỏe

Trí tuệ nhân tạo đang tạo ra những đột phá lớn trong lĩnh vực y tế, đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả chẩn đoán, điều trị và chăm sóc bệnh nhân. Nhờ sự hỗ trợ của AI, các dịch vụ y tế không chỉ trở nên chính xác hơn mà còn giúp cá nhân hóa trải nghiệm chăm sóc sức khỏe cho từng người.

• Phát hiện ung thư sớm: AI được sử dụng để phân tích khối lượng lớn hình ảnh y khoa, chẳng hạn như X-quang, MRI (Magnetic Resonance Imaging – Chụp cộng hưởng từ) hay CT scan (Computerized Tomography – Chụp cắt lớp vi tính), trong thời gian ngắn. Nhờ khả năng nhận diện các mẫu và dấu hiệu bất thường với độ chính xác cao, AI giúp phát hiện ung thư ở giai đoạn đầu, từ đó tăng khả năng điều trị thành công và cải thiện tỷ lệ sống sót của bệnh nhân.
• Chăm sóc cá nhân hóa: Với dữ liệu từ bản đồ gen, hồ sơ bệnh án và các chỉ số sức khỏe, AI có thể xây dựng các liệu trình điều trị được thiết kế riêng cho từng cá nhân. Điều này giúp tối ưu hóa hiệu quả điều trị, giảm thiểu tác dụng phụ và đảm bảo bệnh nhân nhận được sự chăm sóc phù hợp nhất.
• Hỗ trợ bác sĩ: AI đóng vai trò như một trợ lý đáng tin cậy, giúp phân tích triệu chứng, đề xuất chẩn đoán và cung cấp thông tin y khoa cập nhật. Những hệ thống như IBM Watson còn có khả năng xử lý khối lượng lớn tài liệu y khoa, giúp các bác sĩ tiếp cận nhanh hơn với các nghiên cứu và phác đồ điều trị mới nhất. Nhờ đó, áp lực công việc giảm đi, trong khi chất lượng chăm sóc bệnh nhân được cải thiện đáng kể.

Giáo dục: Học tập thông minh hơn

Trí tuệ nhân tạo đang thay đổi cách tiếp cận tri thức, mang lại phương pháp học tập thông minh hơn, phù hợp với nhu cầu và khả năng của từng cá nhân. Dưới đây là những cách AI được ứng dụng hiệu quả trong lĩnh vực giáo dục:

• Gia sư ảo cá nhân hóa: Các nền tảng học tập trực tuyến như Duolingo hay Khan Academy ứng dụng AI để điều chỉnh nội dung bài học dựa trên trình độ, tốc độ tiếp thu và mục tiêu học tập của từng người. 
• Đánh giá năng lực tự động: AI có khả năng phân tích dữ liệu học tập từ bài kiểm tra, bài tập và thói quen học tập của học sinh. Qua đó, giáo viên được hỗ trợ trong việc đánh giá chính xác điểm mạnh, điểm yếu của từng học sinh, từ đó xây dựng kế hoạch giảng dạy phù hợp hơn, nâng cao chất lượng giảng dạy một cách toàn diện.
• Tương tác thông minh với học viên: Trên các nền tảng học trực tuyến, chatbot AI hoạt động như một trợ lý ảo, giúp giải đáp thắc mắc của học sinh nhanh chóng và chính xác. Điều này tạo ra môi trường học tập linh hoạt, nơi học viên có thể nhận được sự hỗ trợ bất cứ lúc nào mà không phải phụ thuộc vào giờ làm việc của giáo viên.
• Phát triển kỹ năng mềm: Một số ứng dụng AI còn mô phỏng các tình huống thực tế để học sinh rèn luyện kỹ năng như giải quyết vấn đề, giao tiếp hoặc phỏng vấn. Điều này giúp người học chuẩn bị tốt hơn cho các tình huống trong đời sống và công việc.

Trí tuệ nhân tạo đang thay đổi cách tiếp cận tri thức, mang lại phương pháp học tập thông minh hơn

Giao thông: Hướng đến một tương lai an toàn hơn

Trong lĩnh vực giao thông, trí tuệ nhân tạo không chỉ tối ưu hóa việc di chuyển mà còn nâng cao độ an toàn cho người tham gia giao thông.

• Xe tự lái: Các hãng công nghệ lớn như Tesla hay Waymo đã phát triển xe tự lái, sử dụng AI để giảm thiểu tai nạn giao thông và tối ưu hóa thời gian di chuyển. Xe tự lái còn có thể phân tích dữ liệu môi trường theo thời gian thực để đưa ra quyết định chính xác.
• Quản lý giao thông thông minh: AI dự đoán và điều chỉnh luồng giao thông, giảm thiểu tình trạng ùn tắc và cải thiện hiệu quả vận hành hệ thống giao thông đô thị.
• Ứng dụng dẫn đường: Công cụ như Google Maps sử dụng AI để tính toán tuyến đường nhanh nhất dựa trên dữ liệu thời gian thực, giúp người dùng tiết kiệm thời gian và nhiên liệu.

Giải trí: Tùy chỉnh trải nghiệm cá nhân hóa

Trí tuệ nhân tạo tạo ra những bước tiến lớn trong lĩnh vực giải trí, mang lại trải nghiệm được tùy chỉnh theo sở thích cá nhân.

• Âm nhạc và phim ảnh: Các nền tảng như Spotify và Netflix sử dụng AI để phân tích thói quen người dùng, từ đó gợi ý nội dung phù hợp với sở thích cá nhân.
• Sáng tạo nghệ thuật: AI không chỉ giới hạn ở việc phân tích dữ liệu, mà còn tạo ra các tác phẩm nghệ thuật, như tranh vẽ, bài hát và cả kịch bản phim. Các công cụ AI như DALL-E hay ChatGPT đã trở thành nguồn cảm hứng cho nhiều dự án sáng tạo.
• Game và thực tế ảo: AI hỗ trợ phát triển các nhân vật trò chơi (Non-player character – NPC) thông minh hơn, tạo trải nghiệm chân thực trong thế giới game và thực tế ảo (Virtual Reality – VR).

Trí tuệ nhân tạo tạo ra những bước tiến lớn trong mọi mặt của cuộc sống

Những thách thức khi áp dụng trí tuệ nhân tạo trong đời sống

Sự phát triển mạnh mẽ của trí tuệ nhân tạo đặt ra nhiều vấn đề về đạo đức và trách nhiệm, đặc biệt khi công nghệ này bị lạm dụng. AI có thể được sử dụng để tạo ra thông tin giả mạo, làm gia tăng tình trạng phát tán tin tức sai lệch. Trong lĩnh vực tài chính, AI có thể hỗ trợ các hành vi gian lận tinh vi, gây thiệt hại lớn cho cá nhân và tổ chức. 

AI mang lại nhiều lợi ích nhưng cũng tạo ra khoảng cách công nghệ rõ rệt giữa các quốc gia và khu vực. Các nước phát triển, với cơ sở hạ tầng và nguồn lực dồi dào, dễ dàng tiếp cận và khai thác tiềm năng của AI. Trong khi đó, các nước đang phát triển hoặc kém phát triển thường thiếu hụt điều kiện để tiếp cận công nghệ mới, dẫn đến sự gia tăng bất bình đẳng về kinh tế và xã hội.

Ngoài ra, AI không chỉ thay đổi cách làm việc mà còn đòi hỏi lực lượng lao động phải thích nghi với các yêu cầu mới. Điều này tạo áp lực lớn về đào tạo lại (reskilling) và nâng cao kỹ năng (upskilling) cho người lao động. Nếu không được hỗ trợ kịp thời, nhiều người có nguy cơ mất việc do không đáp ứng được yêu cầu của các ngành nghề mới. 

Như vậy, trí tuệ nhân tạo trong đời sống không chỉ là một công cụ hỗ trợ mà còn là nhân tố thay đổi sâu sắc mọi mặt xã hội. Tuy còn nhiều thách thức, nhưng với sự phát triển không ngừng, AI hứa hẹn sẽ mang đến những bước tiến vượt bậc, tạo ra một thế giới thông minh, tiện ích và bền vững hơn. Để AI thực sự phục vụ con người, cần xây dựng nền tảng đạo đức, chính sách bảo vệ dữ liệu và nâng cao nhận thức cộng đồng về công nghệ này.

Học tập tại VinUni, sinh viên được tiếp cận với các dự án thực tế và cơ hội thực tập tại các doanh nghiệp hàng đầu

Trong bối cảnh trí tuệ nhân tạo và các công nghệ mới nổi đang định hình mọi khía cạnh của đời sống, việc chọn một chương trình đào tạo toàn diện, bắt kịp xu hướng là yếu tố then chốt để thành công. Chương trình Cử nhân Kinh tế tại trường Đại học VinUni, thuộc viện Khoa học và Giáo dục Khai phóng, được thiết kế để đáp ứng nhu cầu của một thế giới hậu đại dịch, nơi kinh tế bền vững và công nghệ số là trọng tâm.

Sinh viên không chỉ được trang bị kiến thức liên ngành và kỹ năng phân tích chuyên sâu, mà còn được tiếp cận với các dự án thực tế và cơ hội thực tập tại các doanh nghiệp hàng đầu. Với nền tảng đạo đức nghề nghiệp vững chắc cùng tư duy khởi nghiệp sáng tạo, sinh viên VinUni tự tin bước vào thị trường lao động toàn cầu, góp phần giải quyết những thách thức kinh tế phức tạp nhất hiện nay.

Xem thêm bài viết: Phân tích 3 vấn đề cơ bản của Kinh tế học