Polyp là gì và có nguy hiểm không? Siêu âm có phát hiện polyp không?

Trong cuộc sống hiện đại, khi thói quen ăn uống, sinh hoạt thay đổi và tỷ lệ mắc bệnh lý tiêu hóa, phụ khoa, hô hấp… ngày càng gia tăng, polyp trở thành một trong những thuật ngữ y khoa được nhiều người quan tâm. Tuy nhiên, phần lớn người dân vẫn chưa thực sự hiểu rõ polyp là gì, tại sao nó lại hình thành, có nguy hiểm hay không và đặc biệt là siêu âm có phát hiện polyp không? Đây cũng là câu hỏi phổ biến khi người bệnh đi kiểm tra sức khỏe định kỳ. Bài viết sau đây sẽ giúp bạn hiểu đầy đủ hơn về bản chất của polyp, mức độ nguy hiểm, các phương pháp phát hiện và hướng xử lý phù hợp để bảo vệ sức khỏe lâu dài.

Polyp xuất hiện ở từng vị trí khác nhau có thể gây triệu chứng và ảnh hưởng sức khỏe khác nhau

Tổng quan polyp là gì?

Polyp là một dạng tổn thương bất thường, xuất hiện dưới dạng khối u nhỏ hình thành từ lớp niêm mạc của các cơ quan nội tạng trong cơ thể. Chúng thường có cấu trúc là mô mềm, có thể có cuống hoặc không, và nổi lên khỏi bề mặt niêm mạc. Mặc dù đa số polyp lành tính, một số trường hợp có thể tiến triển thành ung thư nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời.

Polyp thường gặp ở đâu?

Polyp có thể xuất hiện ở nhiều cơ quan khác nhau, tuy nhiên những vị trí phổ biến nhất bao gồm:

• Polyp đại tràng
• Polyp dạ dày
• Polyp tử cung
• Polyp cổ tử cung
• Polyp mũi
• Polyp túi mật

Sự xuất hiện của polyp ở các vị trí khác nhau có thể gây ra các triệu chứng và ảnh hưởng khác nhau đến sức khỏe, vì vậy việc theo dõi và kiểm tra định kỳ là rất quan trọng.

Các loại polyp

Dựa trên cấu trúc tế bào và mức độ nguy hiểm, polyp được chia thành hai nhóm chính:

• Polyp lành tính: Đây là loại phổ biến nhất, không có khả năng gây ung thư. Tuy nhiên, dù ít nguy hiểm, người bệnh vẫn cần theo dõi định kỳ để kiểm soát sự phát triển bất thường.
• Polyp ác tính hoặc có nguy cơ chuyển thành ung thư: Loại polyp này tiềm ẩn nhiều rủi ro, có thể tiến triển thành ung thư nếu không được xử lý kịp thời. Phát hiện sớm và can thiệp đúng lúc sẽ giúp ngăn ngừa biến chứng nghiêm trọng.

Nguyên nhân hình thành polyp

Hiện nay, nguyên nhân chính xác dẫn đến sự hình thành polyp vẫn chưa được xác định một cách cụ thể. Tuy nhiên, các nghiên cứu cho thấy rằng có nhiều yếu tố nguy cơ có thể góp phần làm tăng khả năng xuất hiện polyp ở các cơ quan nội tạng. Cụ thể bao gồm:

• Yếu tố di truyền: Người có tiền sử gia đình từng mắc polyp hoặc các bệnh lý liên quan đến ung thư (như ung thư đại trực tràng) có nguy cơ cao hơn hình thành polyp.
• Viêm nhiễm mãn tính: Tình trạng viêm kéo dài tại các cơ quan như dạ dày, đại tràng hoặc tử cung có thể gây tổn thương niêm mạc và kích thích sự phát triển bất thường của các tế bào, dẫn đến hình thành polyp.
• Rối loạn nội tiết tố: Ở phụ nữ, sự thay đổi nội tiết, đặc biệt trong thời kỳ mang thai, tiền mãn kinh hoặc do dùng hormone thay thế, có thể làm tăng nguy cơ xuất hiện polyp ở tử cung và cổ tử cung.
• Chế độ ăn uống không lành mạnh: Việc tiêu thụ nhiều chất béo, thực phẩm chế biến sẵn, ít rau xanh và chất xơ có thể ảnh hưởng đến sức khỏe đường ruột, làm tăng nguy cơ hình thành polyp, đặc biệt là polyp đại tràng.
• Lối sống ít vận động: Thiếu hoạt động thể chất không chỉ ảnh hưởng đến hệ tiêu hóa mà còn làm giảm khả năng kiểm soát cân nặng và điều hòa chuyển hóa, từ đó làm tăng nguy cơ mắc các bệnh lý liên quan đến polyp.
• Tuổi tác: Nguy cơ xuất hiện polyp có xu hướng tăng dần theo độ tuổi, đặc biệt từ sau 40 tuổi trở đi, do sự thay đổi của tế bào và các cơ chế sửa chữa trong cơ thể hoạt động kém hiệu quả hơn.

Đa số polyp không có triệu chứng rõ ràng ban đầu, dễ bị bỏ qua hoặc nhầm với bệnh thông thường

Triệu chứng nhận biết polyp

Phần lớn các trường hợp polyp không gây ra triệu chứng rõ rệt ở giai đoạn đầu, khiến người bệnh dễ bỏ qua hoặc nhầm lẫn với các vấn đề sức khỏe thông thường. Tuy nhiên, khi polyp phát triển về kích thước hoặc chèn ép, gây ảnh hưởng đến chức năng của cơ quan lân cận, các dấu hiệu bất thường có thể xuất hiện. Cụ thể:

• Polyp đại tràng / dạ dày: Người bệnh có thể gặp tình trạng đau âm ỉ vùng bụng, rối loạn tiêu hóa, đi ngoài phân lẫn máu hoặc phân đen.
• Polyp tử cung / cổ tử cung: Triệu chứng thường thấy là rong kinh kéo dài, xuất huyết âm đạo bất thường giữa kỳ kinh hoặc sau mãn kinh, đau bụng dưới.
• Polyp mũi: Thường gây nghẹt mũi kéo dài, giảm hoặc mất khứu giác, cảm giác nặng mặt, đau xoang, dễ nhầm lẫn với viêm mũi dị ứng hoặc viêm xoang.

Do triệu chứng thường không điển hình và dễ bị bỏ sót, nhiều trường hợp polyp chỉ được phát hiện tình cờ thông qua kiểm tra sức khỏe định kỳ hoặc chẩn đoán khi đã có biến chứng. Vì vậy, việc khám sức khỏe định kỳ và lắng nghe các dấu hiệu bất thường của cơ thể là rất quan trọng để phát hiện và điều trị kịp thời.

Siêu âm có phát hiện polyp không?

Đây là câu hỏi được rất nhiều người quan tâm khi nghi ngờ cơ thể có dấu hiệu bất thường. Câu trả lời là: Có, nhưng còn tùy thuộc vào vị trí và loại polyp.

Siêu âm là gì?

Siêu âm là một phương pháp chẩn đoán hình ảnh không xâm lấn, sử dụng sóng âm tần số cao để tạo ra hình ảnh của các cơ quan bên trong cơ thể. Đây là công cụ phổ biến vì tính an toàn, nhanh chóng và không gây đau đớn.

Siêu âm có thể phát hiện polyp ở đâu?

• Polyp tử cung, cổ tử cung: Có thể phát hiện dễ dàng bằng siêu âm bụng hoặc siêu âm đầu dò âm đạo. Siêu âm là công cụ đầu tiên bác sĩ sử dụng để tầm soát bệnh lý phụ khoa.
• Polyp túi mật: Siêu âm bụng là phương pháp hiệu quả để phát hiện các khối polyp trong túi mật, kể cả khi chưa có triệu chứng.
• Polyp đại tràng và dạ dày: Siêu âm khó phát hiện hoặc không rõ ràng, do ruột chứa khí và phân làm cản trở sóng siêu âm. Trong trường hợp này, nội soi là phương pháp chính xác hơn.
• Polyp mũi: Không phát hiện được qua siêu âm, cần dùng nội soi tai mũi họng hoặc chụp cắt lớp vi tính (Computed Tomography – CT).

Ưu điểm và hạn chế của siêu âm khi phát hiện polyp

Ưu điểm:

• Không xâm lấn, an toàn với mọi đối tượng
• Chi phí hợp lý, dễ thực hiện
• Hữu ích với polyp ở tử cung, túi mật

Hạn chế:

• Không hiệu quả với polyp nằm sâu hoặc ở ống tiêu hóa
• Phụ thuộc vào kinh nghiệm bác sĩ và thiết bị máy siêu âm

Như vậy, siêu âm có phát hiện polyp không là một câu hỏi có câu trả lời không tuyệt đối, mà phụ thuộc vào vị trí polyp và phương pháp siêu âm được áp dụng.

Siêu âm có phát hiện polyp không? Câu trả lời là có, nhưng còn phụ thuộc vào vị trí và loại polyp.

Các phương pháp chẩn đoán polyp ngoài siêu âm

Mặc dù siêu âm là phương pháp chẩn đoán hình ảnh phổ biến và không xâm lấn, trong nhiều trường hợp, nó không đủ để xác định chính xác đặc điểm của polyp. Khi đó, bác sĩ sẽ chỉ định thêm một số phương pháp hỗ trợ chuyên sâu hơn nhằm tăng độ chính xác trong chẩn đoán:

• Nội soi tiêu hóa (dạ dày, đại tràng): Đây là phương pháp cho phép quan sát trực tiếp niêm mạc bên trong ống tiêu hóa. Bác sĩ có thể phát hiện polyp với kích thước nhỏ và lấy mẫu mô (sinh thiết) để xét nghiệm tế bào học nếu cần.
• Chụp cắt lớp vi tính (Computed Tomography – CT) hoặc chụp cộng hưởng từ (Magnetic Resonance Imaging -MRI): Các kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh tiên tiến này cung cấp hình ảnh chi tiết và độ phân giải cao, đặc biệt hữu ích trong trường hợp nghi ngờ polyp ác tính, kích thước lớn hoặc có vị trí khó quan sát bằng nội soi.
• Xét nghiệm Pap smear (đối với phụ nữ): Được sử dụng để sàng lọc và phát hiện sớm các bất thường ở tế bào cổ tử cung, bao gồm cả polyp cổ tử cung.
• Sinh thiết mô:  Là phương pháp quan trọng giúp xác định tính chất của polyp lành tính hay ác tính thông qua việc phân tích mô học dưới kính hiển vi.

Nhờ sự kết hợp của nhiều phương pháp chẩn đoán, bác sĩ có thể đưa ra kết luận chính xác hơn về tình trạng polyp, từ đó xây dựng hướng điều trị phù hợp và kịp thời.

Trở lại câu hỏi ban đầu: “Siêu âm có phát hiện polyp không?”, thì câu trả lời là có, nhưng không phải trong mọi trường hợp. Siêu âm là phương pháp hiệu quả với polyp ở tử cung, cổ tử cung, túi mật… nhưng khó phát hiện với polyp trong ống tiêu hóa hay vùng mũi xoang. Vì vậy, người bệnh cần được tư vấn và chỉ định phương pháp phù hợp từ bác sĩ chuyên khoa để đảm bảo chẩn đoán chính xác.

Có nên theo học ngành Y khoa – Điều dưỡng của VinUni?

Polyp là một vấn đề sức khỏe phổ biến, có thể âm thầm phát triển trong nhiều cơ quan mà không biểu hiện rõ ràng trong giai đoạn đầu. Việc chẩn đoán sớm bằng các phương pháp hiện đại đóng vai trò quan trọng trong việc phòng ngừa biến chứng nguy hiểm như ung thư. Điều này cho thấy nhu cầu ngày càng lớn về nguồn nhân lực y tế có kiến thức vững vàng, kỹ năng chuyên sâu và tinh thần trách nhiệm cao trong công tác chẩn đoán và chăm sóc bệnh nhân.

Chương trình Bác sĩ Y khoa tại Trường Đại học VinUni chính là môi trường lý tưởng để đào tạo những bác sĩ như vậy. Với triết lý giáo dục dựa trên ba trụ cột: Lâm sàng – chuyên nghiệp – nghiên cứu, sinh viên sẽ không chỉ được trang bị nền tảng y học vững chắc mà còn được phát triển kỹ năng thực hành, đạo đức nghề nghiệp và khả năng tư duy phản biện. Môi trường học tập hợp tác cùng Đại học Pennsylvania và các dự án nghiên cứu thực tiễn giúp sinh viên VinUni có cơ hội tiếp cận với y học hiện đại, góp phần tạo nên thế hệ bác sĩ tài năng, giàu lòng trắc ẩn và sẵn sàng đóng góp cho cộng đồng.

Viện Khoa học Sức khỏe VinUni hướng đến phát triển nền tảng đào tạo và nghiên cứu chất lượng cao trong lĩnh vực y tế

Song hành với đào tạo bác sĩ, chương trình Cử nhân Điều dưỡng tại VinUni cũng đóng vai trò không thể thiếu trong hệ sinh thái chăm sóc sức khỏe toàn diện. Điều dưỡng viên ngày nay không chỉ là người hỗ trợ y tế, mà là lực lượng tiên phong trong việc bảo vệ sức khỏe cộng đồng, phản ứng nhanh trong tình huống khẩn cấp và góp phần nâng cao nhận thức y tế cho xã hội. Với chương trình giảng dạy hợp tác chiến lược với Đại học Pennsylvania, sinh viên điều dưỡng VinUni sẽ được định hướng phát triển dài hạn, mở rộng cơ hội sự nghiệp và trở thành những người dẫn đầu trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe tại Việt Nam và toàn cầu.

Viện Khoa học Sức khỏe tại VinUni đặt mục tiêu xây dựng một nền tảng đào tạo và nghiên cứu chất lượng cao trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe. Với định hướng cải tiến toàn diện giáo dục y khoa, Viện hướng đến việc đào tạo những thế hệ chuyên gia y tế có năng lực vượt trội, góp phần nâng cao sức khỏe cộng đồng Việt Nam và tham gia tích cực vào việc giải quyết các thách thức y tế trên toàn cầu.

Xem thêm bài viết: Ung thư đại trực tràng: nguyên nhân và triệu chứng