Một số ví dụ về hành vi người tiêu dùng hiện nay

Trend mua hộp mù (blind box) hay túi mù (blind bag) hiện nay có thể được xem là sự kết hợp của hành vi người tiêu dùng bốc đồng và hành vi bị ảnh hưởng bởi xã hội, tùy thuộc vào từng đối tượng khách hàng và cách họ bị kích thích. Vậy hành vi về người tiêu dùng là gì? Các yếu tố nào ảnh hưởng đến hành vi người tiêu dùng? Trong bài viết sau đây, VinUni sẽ giúp bạn hiểu hơn về vấn đề này cũng như liệt kê một số ví dụ về hành vi người tiêu dùng để bạn hiểu rõ hơn.

Tìm hiểu một số ví dụ về hành vi người tiêu dùng

Tổng quan về hành vi người tiêu dùng

Trước khi đi sâu về ví dụ về hành vi người tiêu dùng, chúng ta cùng tìm hiểu đến khái niệm và các yếu tố ảnh hưởng đến hành vi tiêu dùng.

Hành vi người tiêu dùng là gì?

Hành vi người tiêu dùng là các hoạt động, thái độ, và quyết định của cá nhân hoặc nhóm người khi tìm kiếm, mua sắm, sử dụng, đánh giá và loại bỏ các sản phẩm hoặc dịch vụ nhằm thỏa mãn nhu cầu và mong muốn của họ. Đây là một lĩnh vực quan trọng trong marketing và kinh tế học hành vi, giúp doanh nghiệp hiểu rõ hơn về khách hàng để xây dựng chiến lược tiếp cận hiệu quả.

Các yếu tố ảnh hưởng đến hành vi tiêu dùng

Yếu tố cá nhân:

Tuổi, giới tính, nghề nghiệp, thu nhập.

Ví dụ: Người trẻ thường ưu tiên sản phẩm công nghệ, làm đẹp, thời trang, trong khi người lớn tuổi quan tâm đến vấn đề sức khỏe, đồ gia dụng, thực phẩm.

Yếu tố tâm lý:

Động cơ: Nhu cầu thúc đẩy người tiêu dùng hành động 

Nhận thức: Cách cá nhân nhận biết về thông tin và thương hiệu.

Học tập: Hành vi tiêu dùng bị ảnh hưởng bởi trải nghiệm trong quá khứ.

Thái độ và niềm tin: Niềm tin về một thương hiệu có thể ảnh hưởng mạnh đến quyết định mua hàng.

Yếu tố văn hóa – xã hội:

Văn hóa: Các giá trị và thói quen được hình thành trong xã hội.

Tầng lớp xã hội: Người thuộc tầng lớp khác nhau thường có hành vi mua sắm khác nhau.

Nhóm tham khảo: Gia đình, bạn bè, hoặc cộng đồng tác động đến quyết định.

Yếu tố thời điểm:

Thời gian, địa điểm mua hàng, hoặc trạng thái cảm xúc tại thời điểm mua sắm.

Ví dụ về hành vi người mua hàng

Dưới đây là một số ví dụ về hành vi người tiêu dùng trong thực tế:

Hành vi mua sắm hàng hóa cơ bản

Hành vi này cho thấy người tiêu dùng có xu hướng ưu tiên giá trị kinh tế nhưng vẫn giữ lòng trung thành với thương hiệu quen thuộc.

Ví dụ: Người tiêu dùng đi chợ/ siêu thị mua thực phẩm, nhu yếu phẩm.

Hành vi:

• Lựa chọn các sản phẩm giảm giá hoặc khuyến mãi.
• Ưu tiên thương hiệu quen thuộc như dầu ăn, gạo mà gia đình đã sử dụng trong nhiều năm.
• Mua thêm một vài món không nằm trong kế hoạch ban đầu, bị thu hút bởi chương trình giảm giá.

Hành vi tiêu dùng xanh

Xu hướng tiêu dùng xanh ngày càng phổ biến, phản ánh ý thức bảo vệ môi trường và trách nhiệm xã hội của người tiêu dùng. Đặc biệt trong thời điểm hiện tại, các thương hiệu đẩy mạnh yếu tố sống xanh, có sự tuyên truyền mạnh mẽ và hậu mãi đi kèm nên thu hút khá nhiều người quan tâm.

Ví dụ: Khách hàng chọn mua túi lưới hoặc túi dùng đi chợ thay vì túi nhựa như truyền thống.

Hành vi:

• Chọn sản phẩm thân thiện môi trường, có thể chấp nhận mức giá nhỉnh hơn một chút.
• Quan tâm đến nguồn gốc sản phẩm, như đồ tái chế hoặc hữu cơ.

Sử dụng những sản phẩm thuần chay, không thử nghiệm trên động vật cũng là lựa chọn của nhiều bạn

Hành vi mua sắm sản phẩm công nghệ

Đây là hành vi tiêu dùng có sự tìm hiểu và cân nhắc cao, cho thấy vai trò của thông tin và yếu tố tâm lý trong việc đưa ra quyết định. Vì phần lớn sản phẩm ở phân khúc này có mức giá cao và thời gian sản phẩm lâu dài.

Ví dụ: Khách hàng muốn mua điện thoại hay máy tính bảng mới.

Hành vi:

• Tìm kiếm đánh giá trực tuyến trên các trang như YouTube, các diễn đàn công nghệ.
• So sánh thông số kỹ thuật giữa các mẫu điện thoại.
• Bị ảnh hưởng bởi lời giới thiệu từ bạn bè hoặc người có ảnh hưởng (KOLs).
• Quyết định chọn thương hiệu có nhiều tính năng hiện đại và chế độ bảo hành tốt, mặc dù giá cao hơn các lựa chọn khác.

Hành vi tiêu dùng trong dịch vụ

Hành vi này cho thấy vai trò của trải nghiệm khách hàng và ý kiến từ cộng đồng trong việc ra quyết định.

Ví dụ: Cặp đôi đang hẹn hò và tìm nhà hàng để ăn uống vào dịp kỷ niệm.

Hành vi:

• Tìm kiếm nhà hàng trên các ứng dụng đánh giá như Google Maps hoặc trên các trang đánh giá.
• Chọn địa điểm có đánh giá cao từ người dùng khác.
• Đặt ưu tiên cho không gian sạch đẹp, thoải mái và món ăn đa dạng.

Hành vi sau mua

Ở giai đoạn sau khi mua này sẽ ít nhiều ảnh hưởng đến lòng trung thành khách hàng đối với thương hiệu và uy tín của doanh nghiệp.

Ví dụ: Một người mua robot hút bụi, sau đó chia sẻ cảm nhận trên mạng xã hội.

Hành vi:

• Nếu hài lòng, họ có thể giới thiệu sản phẩm cho bạn bè hoặc viết đánh giá tích cực.
• Nếu không hài lòng, họ có thể phản ánh với nhà cung cấp hoặc cảnh báo người khác không nên mua.

Hành vi tiêu dùng dưới ảnh hưởng xã hội

Hành vi này chịu ảnh hưởng mạnh từ nhóm tham khảo và nhu cầu khẳng định bản thân. Ở hành vi này người tiêu dùng dễ bị tác động bởi những người xung quanh hoặc từ những nhà bán hàng.

Ví dụ: Phái đẹp chọn mua mỹ phẩm nổi tiếng, đắt tiền vì nhiều người sử dụng.

Hành vi:

• Bị tác động bởi nhóm bạn bè và xu hướng trên mạng xã hội.
• Dù giá cao hơn các lựa chọn khác, người tiêu dùng vẫn quyết định mua để hòa nhập với nhóm.

Hành vi tiêu dùng bốc đồng

Đây là hành vi tiêu dùng cảm tính, thường xảy ra khi người tiêu dùng bị kích thích bởi quảng cáo hoặc sự khan hiếm. Người tiêu dùng dễ bị cảm giác FOMO (Fear of missing out – Hội chứng sợ bỏ lỡ) mà đưa ra quyết định mua hàng nhất thời.

Ví dụ: Khách hàng vô tình xem video bán hàng trực tuyến về sản phẩm nào đó đang được giảm giá và số lượng có hạn nên quyết định mua ngay lập tức.

Hành vi:

• Không được lên kế hoạch từ trước.
• Quyết định mua hàng dựa trên cảm xúc (nghe quảng cáo hấp dẫn, giá rẻ, món đồ đẹp, hoặc ưu đãi giới hạn).
• Sản phẩm phiên bản giới hạn
• Cảm xúc kích thích khi mua hàng

“Đập” hộp/túi mù chính là trường hợp điển hình cho ví dụ về hành vi người tiêu dùng

Quay trở lại với trường hợp đầu bài. Với trend mua hộp/túi mù chính là song hành giữa hai yếu tố hành vi ảnh hưởng xã hội và bốc đồng.

Người mua vừa bị thu hút bởi sự tò mò và kích thích tâm lý “may mắn” khi không biết bên trong hộp/túi có gì, vừa muốn “theo kịp xu hướng” đang thịnh hành, đặc biệt trên mạng xã hội như TikTok.

Chương trình Cử nhân Kinh tế tại VinUni

Để chuẩn bị cho sự nghiệp trong lĩnh vực Kinh tế học, chương trình Cử nhân Kinh tế thuộc Viện Khoa học và Giáo dục Khai phóng tại trường Đại học VinUni là một lựa chọn không thể bỏ qua. Chương trình học không chỉ cung cấp kiến thức nền tảng và chuyên sâu về kinh tế mà còn trang bị cho sinh viên các kỹ năng liên ngành, từ công nghệ số, tư duy phân tích, phản biện và sáng tạo, cho đến nền tảng đạo đức nghề nghiệp và tinh thần trách nhiệm xã hội.

Đặc biệt trong năm cuối, sinh viên sẽ có cơ hội thực tập và tham gia các dự án thực tế, giúp tích lũy kinh nghiệm thực tiễn và xây dựng mạng lưới kết nối sâu rộng với các doanh nghiệp. VinUni cam kết đào tạo sinh viên trở thành những chuyên gia kinh tế có năng lực lãnh đạo và tư duy khởi nghiệp, đáp ứng những thách thức và vấn đề xã hội hiện nay, tạo bước đệm vững chắc để đối mặt với một tương lai không ngừng thay đổi.

Toàn bộ nội dung học tập tạo VinUni đều được thiết kế bởi đội ngũ giảng viên quốc tế giàu kinh nghiệm