Cách cố định ống nội khí quản: Quy trình, kỹ thuật và lưu ý lâm sàng

Đặt nội khí quản là một kỹ thuật sống còn trong cấp cứu và gây mê hồi sức, giúp bảo đảm thông khí và bảo vệ đường thở cho bệnh nhân. Tuy nhiên, sau khi đặt ống thành công, việc cố định ống nội khí quản một cách chắc chắn và đúng kỹ thuật là bước vô cùng quan trọng nhằm ngăn ngừa tuột ống, di lệch hoặc gây tổn thương thứ phát cho bệnh nhân. Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu chi tiết về cách cố định ống nội khí quản, từ quy trình thực hiện đến các lưu ý lâm sàng quan trọng để đảm bảo an toàn và hiệu quả trong chăm sóc người bệnh.

Khái quát về ống nội khí quản và vai trò thiết yếu của việc cố định đúng cách

Tổng quan về ống nội khí quản và tầm quan trọng của việc cố định

Khi người bệnh không thể tự thở, ống nội khí quản chính là “đường sống” giúp duy trì sự sống. Tuy nhiên, chỉ đặt ống thôi là chưa đủ, việc cố định chắc chắn ống mới là yếu tố quyết định hiệu quả và an toàn trong suốt quá trình điều trị.

Ống nội khí quản là gì?

Ống nội khí quản (Endotracheal Tube – ETT) là một dụng cụ y khoa được sử dụng để duy trì và kiểm soát đường thở trong các tình huống cần thông khí nhân tạo. Ống thường được đưa qua miệng (đặt nội khí quản đường miệng – orotracheal intubation) hoặc qua mũi (nasotracheal intubation) đi vào khí quản, giúp đảm bảo dòng khí lưu thông từ máy thở hoặc túi bóp oxy đến phổi.

Vai trò của ống nội khí quản

• Duy trì đường thở thông suốt trong các tình huống bệnh nhân mất khả năng tự thở.
• Hỗ trợ thông khí cơ học, đảm bảo trao đổi khí hiệu quả.
• Phòng ngừa hít sặc dịch tiêu hóa hoặc chất tiết vào phổi.
• Là bước quan trọng trong gây mê toàn thân, cấp cứu ngừng tim – ngừng thở và hồi sức tích cực.

Tại sao cần cố định ống nội khí quản?

Sau khi đặt nội khí quản thành công, việc cố định ống là bước thiết yếu nhằm bảo đảm:

• Duy trì vị trí ống ổn định: Tránh tụt ống ra ngoài hoặc chui sâu vào một bên phế quản, gây thông khí không hiệu quả hoặc xẹp phổi một bên.
• Phòng ngừa tai biến nghiêm trọng: Di lệch ống có thể dẫn đến ngừng thở, giảm oxy máu, đe dọa tính mạng bệnh nhân nếu không phát hiện và xử trí kịp thời.
• Giảm tổn thương vùng miệng – môi – mũi: Kỹ thuật cố định đúng giúp giảm loét, rách da, đặc biệt ở những bệnh nhân thở máy kéo dài.
• Tạo điều kiện vận chuyển và chăm sóc: Khi bệnh nhân cần di chuyển (nội viện hoặc chuyển viện), ống nội khí quản được cố định chắc chắn sẽ giảm nguy cơ tai biến.

Tìm hiểu vì sao cần giữ ống nội khí quản đúng vị trí?

Các phương pháp cố định ống nội khí quản trong thực hành lâm sàng

Hiện nay, trong thực hành gây mê và hồi sức, có nhiều cách cố định ống nội khí quản, tùy thuộc vào độ tuổi bệnh nhân, tình trạng lâm sàng và điều kiện trang thiết bị tại cơ sở y tế:

Cố định bằng băng vải (tie method)

• Đây là phương pháp cổ điển, phổ biến ở nhiều bệnh viện.
• Vật liệu: Băng vải mềm (băng lụa hoặc băng vải thô), dài 80–100cm, bản rộng 2–3cm.
• Ưu điểm: Đơn giản, chi phí thấp, không cần thiết bị hỗ trợ.
• Nhược điểm: dễ lỏng khi có mồ hôi, cần kiểm tra và thay định kỳ.

Cố định bằng băng dính y tế (adhesive tape)

• Dùng các loại băng keo y tế chuyên dụng, không gây dị ứng (hypoallergenic tape).
• Ưu điểm: Dễ thao tác, bám tốt, phù hợp môi trường khô ráo.
• Nhược điểm: Có thể gây kích ứng da, không ổn định khi da ẩm.

Cố định bằng thiết bị chuyên dụng (tube holder)

• Các thiết bị như Thomas Tube Holder, Stabiltube, AnchorFast…
• Ưu điểm: An toàn, giữ cố định tốt, giảm loét niêm mạc môi – miệng, dễ điều chỉnh vị trí.
• Nhược điểm: Chi phí cao, không phổ biến ở cơ sở y tế tuyến dưới.

Cố định cho bệnh nhi và trẻ sơ sinh

• Dùng băng dính chuyên dụng hoặc thiết bị như NeoBar, có thiết kế đặc biệt phù hợp với da và cấu trúc đầu trẻ nhỏ.
• Lưu ý: Da trẻ nhạy cảm, cần kiểm tra thường xuyên và thay thế đúng kỹ thuật.

Cách cố định ống nội khí quản tùy thuộc vào độ tuổi, tình trạng bệnh nhân và điều kiện cơ sở y tế

Quy trình thực hiện cách cố định ống nội khí quản chuẩn y khoa

Đây là phần trọng tâm nhất trong cách cố định ống nội khí quản. Quy trình bao gồm các bước sau:

Chuẩn bị

Nhân viên y tế cần:

• Găng tay sạch hoặc vô khuẩn (tùy môi trường).
• Băng vải, băng keo y tế hoặc dụng cụ cố định chuyên dụng.
• Kéo, panh, đèn soi (nếu cần).
• Ống nội khí quản đã đặt đúng vị trí (xác định bằng đo chiều dài ngoài răng, nghe phổi, capnography (đo thán đồ) nếu có).

Lưu ý trước cố định:

• Xác định lại vị trí ống qua đánh dấu vạch trên ống.
• Đảm bảo bóng chèn đã được bơm đủ thể tích (theo hướng dẫn của hãng sản xuất).

Kỹ thuật cố định bằng băng vải – phương pháp phổ biến nhất

Bước 1: Cắt băng vải chiều dài khoảng 80–100cm. Xẻ giữa băng vải khoảng 10–15cm để tạo 2 nhánh.

Bước 2: Vòng phần chưa xẻ quanh cổ bệnh nhân (không siết quá chặt).

Bước 3: 2 nhánh còn lại vòng qua góc miệng và buộc chặt vào thân ống nội khí quản. Có thể thắt nút nhiều vòng để giữ chắc.

Bước 4: Kiểm tra lại sự chắc chắn, vị trí vạch trên ống, đảm bảo bệnh nhân vẫn thông khí tốt.

Kiểm tra và theo dõi sau cố định

• Quan sát vị trí vạch (độ sâu ống): Ghi lại vào hồ sơ bệnh án.
• Nghe phổi 2 bên: Đảm bảo không có lệch vị trí gây thông khí một bên.
• Gắn dây đo capnography hoặc EtCO₂ nếu có.
• Đánh giá da vùng tiếp xúc mỗi 8 giờ/lần, thay băng nếu dơ hoặc ẩm.

Minh họa thao tác đưa ống nội khí quản qua khoang miệng

Biến chứng có thể gặp khi cố định ống không đúng kỹ thuật

Nếu việc cố định ống nội khí quản không được thực hiện đúng kỹ thuật, bệnh nhân có thể gặp phải nhiều biến chứng nghiêm trọng, bao gồm:

• Tụt ống nội khí quản: Là một trong những tai biến nghiêm trọng, có thể dẫn đến ngưng thở đột ngột, thiếu oxy trầm trọng và đe dọa tính mạng nếu không phát hiện kịp thời.
• Ống bị đẩy quá sâu hoặc lệch vị trí: Khi ống trượt sâu vào một bên phế quản chính, sẽ gây thông khí một phổi, dẫn đến tình trạng xẹp phổi bên còn lại và giảm hiệu quả oxy hóa máu.
• Tổn thương mô mềm vùng miệng – mặt: Cố định quá chặt, sai vị trí hoặc không đệm lót đúng cách có thể gây rách môi, loét miệng – má hoặc gãy răng, đặc biệt ở bệnh nhân lớn tuổi hoặc trẻ em.
• Nguy cơ nhiễm trùng tại vị trí cố định: Nếu không giữ sạch, khô ráo và thay băng định kỳ, khu vực quanh ống có thể bị nhiễm trùng, viêm mô mềm, làm tăng nguy cơ viêm phổi bệnh viện.
• Biến đổi huyết động khi cố định hoặc điều chỉnh ống sai cách: Có thể gây mạch nhanh, tăng huyết áp do phản xạ kích thích thanh quản – khí quản.

Vì sao chọn VinUni để theo học ngành Y khoa – Điều dưỡng?

Việc thành thạo các kỹ thuật như cách cố định ống nội khí quản không chỉ phản ánh năng lực chuyên môn mà còn thể hiện trách nhiệm nghề nghiệp của một nhân viên y tế trong môi trường lâm sàng. Để làm chủ được những kỹ năng này, người học cần được đào tạo bài bản trong môi trường học thuật hiện đại, nơi lồng ghép kiến thức y học với thực hành lâm sàng một cách chặt chẽ và thực tế. Tại Trường Đại học VinUni, sinh viên ngành Y được tiếp cận mô hình đào tạo tiên tiến từ những ngày đầu, giúp họ làm chủ kỹ năng ngay khi còn ngồi trên ghế giảng đường.

Sinh viên ngành Y tại VinUni được đào tạo theo mô hình tiên tiến ngay từ đầu, làm chủ kỹ năng ngay trên giảng đường

Chương trình Bác sĩ Y khoa tại Viện Khoa học Sức khỏe của VinUni được xây dựng dựa trên ba trụ cột vững chắc: Chuyên môn lâm sàng, tính chuyên nghiệp và năng lực nghiên cứu. Sinh viên không chỉ học cách đặt và cố định ống nội khí quản đúng quy trình mà còn được rèn luyện kỹ năng giao tiếp, ứng xử và xử lý tình huống phức tạp trong chăm sóc bệnh nhân. Sự hợp tác chiến lược với Đại học Pennsylvania mang lại cho sinh viên VinUni cơ hội học tập với chuẩn quốc tế, phát triển tư duy phản biện và đóng góp vào các nghiên cứu có giá trị toàn cầu trong lĩnh vực Y học.

Song hành cùng đội ngũ bác sĩ là lực lượng điều dưỡng chuyên nghiệp, những người đóng vai trò then chốt trong việc theo dõi, chăm sóc và đảm bảo an toàn cho bệnh nhân, bao gồm cả việc giám sát quy trình cố định ống nội khí quản. 

Chương trình Cử nhân Điều dưỡng tại VinUni giúp sinh viên thấu hiểu toàn diện vai trò của điều dưỡng trong cả môi trường bệnh viện và cộng đồng. Chương trình được đồng thiết kế cùng Đại học Pennsylvania, giúp sinh viên tiếp cận phương pháp giảng dạy tiên tiến, nâng cao năng lực thực hành và tư duy hệ thống, sẵn sàng trở thành những nhân tố chủ lực trong cải thiện chất lượng chăm sóc sức khỏe tại Việt Nam và quốc tế.

Xem thêm bài viết: Phân độ suy hô hấp: Khi nào cần can thiệp y tế khẩn cấp?