Tâm lý học phạm tội là gì? Vai trò và vị trí ra sao?

Tâm lý học phạm tội là một nhánh của Tâm lý học chuyên nghiên cứu về hành vi, tâm trí và các nguyên do xoay quanh các vụ án, tội phạm. Vậy tại sao lĩnh vực nghiên cứu này lại ra đời, chúng có vai trò và vị trí gì đối với ngành tâm lý học nói riêng và xã hội nói chung? Hãy cùng chúng tôi tìm hiểu qua bài viết dưới đây. 

Tìm hiểu chung về tâm lý học phạm tội  

Tâm lý học là một ngành khoa học nghiên cứu về suy nghĩ và hành vi của con người thông qua việc đánh giá các tác động của môi trường xung quanh tới đối tượng cụ thể nào đó. Phạm tội là hành động làm trái với quy định của nhà nước và có đủ bằng chứng để bị xử phạt. Do đó, tâm lý học phạm tội được coi là một nhánh của ngành Tâm lý học chuyên nghiên cứu về tâm lý tội phạm và phân tích, đánh giá các yếu tố hình thành nên hành vi phạm tội của họ. Từ đó có thể đem tới cách lý giải phù hợp và hỗ trợ đưa ra lập luận cho việc phá án và định án. 

Hiện nay, tâm lý học phạm tội đang dần trở nên quen thuộc và phổ biến bởi chúng không chỉ mang lại những phân tích khoa học mà còn là lời cảnh tỉnh đối với toàn xã hội. Mỗi trường hợp phạm tội đều được coi là hành vi lệch chuẩn, do vậy, việc nghiên cứu và đánh giá của lĩnh vực này có vai trò định hướng và hạn chế tái diễn các trường hợp vi phạm tương tự.

Tâm lý học là ngành khoa học nghiên cứu về hành vi của con người thông qua đánh giá tác động của môi trường

Thí sinh muốn đăng ký và theo học ngành Tâm lý học tội phạm có thể thi các khối như C00 (Văn, Sử, Địa), B03 (Toán, Sinh, Văn), D01 (Toán, Văn, Anh). Điểm chuẩn trung bình ngành Tâm lý học năm 2024 là từ 24 -28 điểm tuỳ theo tổ hợp môn, trong đó, điểm chuẩn tổ hợp xã hội sẽ nhỉnh hơn tổ hợp tự nhiên. Do yêu cầu đào tạo nguồn nhân lực chất lượng nên hiện nay ngành Tâm lý học được giảng dạy ở rất nhiều trường đại học trên toàn quốc, vậy nên, các thí sinh có thể dễ dàng đăng ký vào ngành học này. 

Vị trí và vai trò của tâm lý học tội phạm

Tâm lý học tội phạm không chỉ đóng góp lớn trong lĩnh vực điều tra phá án mà còn có vai trò lớn trong việc định hướng xã hội. Nhờ những công trình nghiên cứu của mình mà lĩnh vực tâm lý tội phạm đang ngày càng phát triển và thúc đẩy xã hội phát triển tốt đẹp hơn. 

Hỗ trợ điều tra – phá án

Trong các vụ án phức tạp, việc chắp nối sự thật từ những chứng cứ nhỏ lẻ thu thập được ở hiện trường là rất khó khăn. Do vậy mà tâm lý học có thể dựa trên hung khí hoặc cách ra tay của hung thủ để biết được hắn là kẻ bạo lực hoặc mắc các hội chứng như thái nhân cách, chống đối xã hội. Dựa trên những đặc điểm các nhóm tính cách này, các nhà tâm lý có thể đưa ra dự đoán về hành vi tiếp theo của tội phạm, từ đó giúp việc điều tra trở nên nhanh gọn và hạn chế được nhiều rủi ro hơn. 

Ngoài ra, tâm lý học cũng là vũ khí để các nhà điều tra khai thác sự thật từ nghi phạm. Từ đặc điểm tính cách, người thẩm vấn có thể dùng các biện pháp tâm lý để khuyên nhủ từ từ hoặc dồn ép để biết được sự thật và quá trình gây án. Bản thân người thẩm vấn cũng có thể dựa trên việc quan sát hành động của người đối diện để đánh giá tâm lý và độ chính xác của lời nói mà nghi phạm khai báo, nhờ đó mà có thể nhanh chóng tìm ra sự thật, tránh làm nhiễu hướng điều tra. 

Hoàn thiện hồ sơ tâm lý tội phạm

Việc nghiên cứu tâm lý tội phạm giúp các nhà điều tra đánh giá tâm thần và hành vi của tội phạm nhằm biết được tình trạng sức khỏe thể chất và tinh thần của họ, từ đó có thể giải thích động cơ và đánh giá mức độ nguy hiểm của tội phạm. Thông thường, để hoàn thiện hồ sơ tâm lý tội phạm, nhà nghiên cứu cần làm rõ nguyên nhân chủ quan và nguyên nhân khách quan dẫn đến hành vi phạm tội của họ. 

Nghiên cứu tâm lý tội phạm giúp các nhà điều tra đánh giá tâm thần và hành vi để hoàn thiện hồ sơ tâm lý

Nguyên nhân chủ quan thường đến từ cảm xúc và suy nghĩ lệch chuẩn của tội phạm, lâu ngày sẽ dẫn đến hành vi sai trái, gây ảnh hưởng cho xã hội. Thông thường, các nguyên nhân chủ quan thường được nhắc đến là nhận thức sai lệch và các bệnh lý chống đối xã hội. Nguyên nhân khách quan thường liên quan tới môi trường sống và tác nhân bên ngoài như các chất kích thích, mâu thuẫn giữa các hội nhóm,… Việc xác định nguyên nhân sẽ giúp đánh giá toàn diện tội phạm và làm rõ tình tiết, tránh xảy ra sai sót trong quá trình điều tra.

Đưa ra lời cảnh tỉnh cho xã hội 

Hành vi phạm tội của một người luôn được cấu thành từ nhiều yếu tố khác nhau, trong đó môi trường sống, giáo dục và các chất gây nghiện luôn là vấn đề nhức nhối của nhiều vụ việc. Đây đều là những điều rất quen thuộc trong cuộc sống nên khi xảy ra sự cố, chúng sẽ cảnh tỉnh rất nhiều người đang lơ là về vấn đề này và thôi thúc họ cần thay đổi những thói quen xấu để tránh gặp phải sự việc đáng tiếc. 

Việc chỉ ra nguyên nhân tâm lý tội phạm cũng có thể cho thấy thực trạng xã hội và tư tưởng ở một vài nhóm người. Do đó, chính quyền có thể ban hành các chính sách nhằm khuyến khích và cải thiện các tình trạng xấu, ngăn chặn và hạn chế những vụ việc phạm tội tương tự. 

Cơ hội nghề nghiệp khi học Tâm lý học phạm tội 

Tâm lý học cung cấp cho bạn những kiến thức nền tảng về hành vi, tâm lý và cảm xúc của con người khi thực hiện hành động nào đó. Tuy tâm lý học tội phạm đặc thù hơn về lĩnh vực làm việc, song cơ hội việc làm của ngành này rất hấp dẫn với những ai có đam mê trinh thám. 

Hỗ trợ tại các cơ quan pháp luật

Nếu bạn yêu thích việc điều tra và xây dựng tâm lý tội phạm thì làm việc trong Toà án và Viện kiểm sát là một lựa chọn rất phù hợp. Với khả năng phân tích tâm lý, bạn hoàn toàn có thể trở thành chuyên viên tâm lý và tham gia hỗ trợ quá trình thẩm vấn, thực hiện đánh giá tâm lý và hoàn thiện hồ sơ tâm lý tội phạm, hỗ trợ các quy trình xử lý vi phạm khác. Để gắn bó lâu dài với công việc này, bạn cần phải tỉ mỉ, khéo léo và chịu được áp lực công việc bởi bạn có thể sẽ đối diện với nhiều tình huống tiêu cực. 

Tiếp tục học lên cao 

Đạt học vị cao hơn là một trong những con đường an toàn đối với sinh viên theo học ngành Tâm lý học tội phạm

Đạt được học vị cao hơn cũng là một trong những con đường an toàn đối với sinh viên theo học ngành Tâm lý học tội phạm. Bạn có thể tiếp tục học tập tại trường đại học và thực hiện các luận án, nghiên cứu để tiếp tục bổ sung thêm nhiều kiến thức chuyên sâu về lĩnh vực mà bạn yêu thích. Khi đạt được học vị mong muốn, bạn có thể trở thành giảng viên chuyên ngành hoặc trở thành tư vấn tâm lý tội phạm cho một số tổ chức uy tín, từ đó càng mở rộng thêm kinh nghiệm và các mối quan hệ của bạn. Công việc này tuy không quá áp lực, song nó vẫn đòi hỏi nhiều công sức, cống hiến cho việc học và nghiên cứu, do đó nếu bạn muốn nghiên cứu chuyên sâu về lĩnh vực tâm lý phạm tội thì hãy lựa chọn con đường này nhé. 

Trung tâm y tế – viện cải tạo

Ảnh hưởng của công nghệ số và truyền thông hiện đang khiến tỷ lệ mắc bệnh tâm lý ở giới trẻ tăng cao hơn. Do đó, nếu bạn muốn giúp đỡ người khác cải thiện tình trạng tâm lý thì công việc trị liệu tâm lý tại các viện cải tạo vị thành niên cũng rất phù hợp. Tại đây, bạn cần nghiên cứu hồ sơ bệnh án cũng như biểu hiện của người bệnh nhằm đưa ra phác đồ điều trị, cải thiện tình trạng tâm lý và giúp họ sớm hoà nhập lại với xã hội. Đây sẽ là công việc cực kỳ ý nghĩa và giúp đỡ rất nhiều bạn trẻ có vấn đề về tâm lý sớm thoát khỏi ám ảnh và trở thành người có ích cho xã hội. Do đó, khi làm công việc này, bạn cần phải kiên trì, tỉ mỉ và luôn giữ tinh thần tích cực để đạt hiệu quả điều trị tốt nhất. 

Lợi thế khi học Tâm lý học tại VinUni

Trường Đại học VinUni là một trong những ngôi trường có chất lượng đào tạo và cơ sở vật chất tốt nhất. Với sứ mệnh đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cho tương lai, trường luôn đảm bảo môi trường học tập năng động và chuẩn quốc tế đối với sinh viên ngành Tâm lý học. 

Chương trình học tập 

Tâm lý học là ngành thuộc quản lý của Viện Khoa học và Giáo dục Khai phóng. Chương trình học của ngành được thiết kế bởi hai trường đại học hàng đầu Hoa Kỳ là đại học Cornell và đại học Pennsylvania, do vậy, sinh viên có thể tự tin tiếp xúc với vốn kiến thức đa dạng, rộng mở từ nhiều quốc gia trên thế giới. 

Chương trình học ngành Tâm lý được chia làm 4 năm học với 4 khoá học là: Khoá học Đại cương, Khóa học Nền tảng, Khóa học Chuyên môn: Tâm lý học Tổ chức và Doanh nghiệp và Khóa học Chuyên môn: Tâm lý học Học đường. Những khóa học này sẽ được giảng dạy từ cơ bản đến nâng cao, từ đó trang bị cho sinh viên kiến thức toàn diện về các lĩnh vực giao tiếp, kinh tế, pháp luật,… Trong đó, khi học môn Tâm lý và Pháp luật, bạn sẽ được tiếp xúc với Tâm lý học tội phạm. Nhờ đó, sinh viên ngành Tâm lý học có thể tự tin theo đổi lĩnh vực mong muốn với đầy đủ kỹ năng và bản lĩnh để tư vấn hoặc điều trị tâm lý cho người khác.

Trường Đại học VinUni là một trong những ngôi trường có chất lượng đào tạo ngành Tâm lý học tốt nhất

Cơ hội việc làm rộng mở

VinUni hiện đã đạt và vượt tiêu chuẩn QS 5* về xây dựng đại học Xanh, Hiện đại và Văn minh. Học Tâm lý học tại đây, bạn sẽ được trải nghiệm hệ thống giảng đường, phòng thí nghiệm hiện đại tương tác cao. Điều này sẽ giúp sinh viên thực hành và có nhiều trải nghiệm thực tế hơn trước khi thực tập tốt nghiệp. 

Để trang bị thêm kỹ năng mềm, việc tham gia câu lạc bộ thường được nhiều sinh viên lựa chọn. Hiện nay, VinUni đang có khoảng 30 câu lạc bộ từ văn hoá, thể thao tới tạp chí và blog. Điều này không chỉ giúp sinh viên giải trí mà còn thỏa sức sáng tạo và phát triển các kỹ năng lắng nghe, kỹ năng truyền đạt thông tin và kỹ năng làm việc nhóm,… Nếu thành tích học tập của bạn ưu tú, bạn có thể thực tập từ sớm tại các tổ chức uy tín như McKinsey, Vinpearl, Techcombank,VNPT, FPT, Viettel, Vietnam Airlines… Điều này sẽ mở ra cơ hội phát triển rất lớn cho những sinh viên theo học ngành Tâm lý học tại trường Đại học VinUni. 

Tâm lý học phạm tội là một nhánh nhỏ trong toàn bộ lĩnh vực ngành Tâm lý học, do đó, trước hết bạn cần nắm vững kiến thức nền tảng của ngành bằng việc theo học các chương trình giáo dục chính quy tại các trường đại học. Điều này sẽ bổ trợ cho bạn rất nhiều trước khi học tập về chuyên ngành tội phạm và giúp bạn trở thành nhà tâm lý tội phạm có năng lực và triển vọng.