Siêu âm tuyến giáp: Mục đích và đối tượng thực hiện

Tuyến giáp là một trong những tuyến nội tiết quan trọng, ảnh hưởng đến nhiều chức năng sống trong cơ thể. Khi tuyến giáp gặp vấn đề, người bệnh có thể đối mặt với nhiều rối loạn về chuyển hóa, tim mạch và thần kinh. Trong số các phương pháp kiểm tra tuyến giáp, siêu âm tuyến giáp là kỹ thuật phổ biến và hiệu quả, giúp phát hiện sớm những bất thường về cấu trúc và hỗ trợ chẩn đoán chính xác bệnh lý. Hãy cùng tìm hiểu chi tiết mục đích và đối tượng thực hiện của siêu âm tuyến giáp ngay sau đây.

Siêu âm tuyến giáp: Mục đích và đối tượng thực hiện

Siêu âm tuyến giáp là gì?

Tuyến giáp là một tuyến nội tiết quan trọng trong cơ thể, có hình dạng giống con bướm, nằm ở phía trước cổ, ngay dưới yết hầu. Tuyến giáp có hai thùy (trái và phải) nối với nhau bằng eo tuyến nhỏ. Hormone tuyến giáp đóng vai trò thiết yếu trong việc điều chỉnh nhịp tim, nhiệt độ cơ thể, cân nặng, năng lượng, sự phát triển của não bộ (đặc biệt ở trẻ nhỏ), cũng như ảnh hưởng đến chức năng của cơ bắp, hệ tiêu hóa và tâm trạng.

Khi tuyến giáp hoạt động bất thường, cơ thể có thể gặp các vấn đề như: cường giáp (tuyến giáp hoạt động quá mức), suy giáp (tuyến giáp hoạt động kém), viêm tuyến giáp, xuất hiện các khối u lành tính hay ác tính. Vì vậy, việc theo dõi và kiểm tra sức khỏe tuyến giáp định kỳ là rất cần thiết để đảm bảo chức năng nội tiết ổn định và sức khỏe toàn diện.

Siêu âm tuyến giáp là một phương pháp chẩn đoán hình ảnh không xâm lấn, sử dụng sóng siêu âm để khảo sát cấu trúc và hoạt động của tuyến giáp. Phương pháp này giúp bác sĩ phát hiện các bất thường như nhân giáp (bướu giáp), viêm tuyến giáp, u tuyến giáp lành tính hoặc ác tính (ung thư), cũng như đánh giá kích thước và hình thái tuyến giáp trong các trường hợp nghi ngờ bệnh lý cường giáp hay suy giáp.

Siêu âm tuyến giáp thường được chỉ định khi người bệnh có biểu hiện bất thường ở vùng cổ như sưng, đau, hoặc có các triệu chứng rối loạn nội tiết như mệt mỏi, giảm cân nhanh, tim đập nhanh, hoặc lạnh run. Thủ thuật này an toàn, không gây đau và không sử dụng tia xạ, nên có thể thực hiện nhiều lần nếu cần theo dõi tiến triển bệnh. Ngoài ra, siêu âm còn giúp hướng dẫn các thủ thuật can thiệp như chọc hút tế bào bằng kim nhỏ (FNA – Fine Needle Aspiration) để sinh thiết, từ đó chẩn đoán chính xác tính chất của khối u.

Với độ chính xác cao và tính an toàn, siêu âm tuyến giáp ngày càng được sử dụng rộng rãi trong tầm soát và theo dõi bệnh lý tuyến giáp, góp phần quan trọng trong việc điều trị hiệu quả và kịp thời cho người bệnh.

Siêu âm tuyến giáp là gì?

Mục đích của siêu âm tuyến giáp

Siêu âm tuyến giáp thường được tiến hành với một số mục đích chính là:

Phát hiện và đánh giá nhân tuyến giáp

Một trong những mục đích chính của siêu âm tuyến giáp là phát hiện và đánh giá các nhân giáp – những khối mô bất thường hình thành trong tuyến giáp. Siêu âm giúp xác định số lượng, vị trí, kích thước, hình dạng và tính chất của các nhân này (rắn, nang, hỗn hợp, có vôi hóa hay không).

Thông qua hình ảnh siêu âm, bác sĩ có thể phân loại nhân giáp là lành tính hay nghi ngờ ác tính để từ đó đưa ra hướng xử lý phù hợp như theo dõi định kỳ hay sinh thiết. Việc phát hiện sớm và đánh giá chính xác nhân giáp giúp tăng khả năng điều trị hiệu quả, hạn chế biến chứng và tránh bỏ sót các trường hợp ung thư tuyến giáp giai đoạn sớm.

Hỗ trợ chẩn đoán các rối loạn chức năng tuyến giáp

Siêu âm tuyến giáp còn được sử dụng để hỗ trợ chẩn đoán các rối loạn chức năng của tuyến giáp như cường giáp hoặc suy giáp. Mặc dù xét nghiệm máu mới xác định chính xác nồng độ hormone tuyến giáp, nhưng siêu âm giúp kiểm tra hình thái tuyến giáp để xác định nguyên nhân tiềm ẩn gây ra rối loạn nội tiết.

Ví dụ, tuyến giáp phì đại và tăng sinh mạch máu có thể la dấu hiệu bệnh Basedow, trong khi tuyến giáp teo nhỏ hoặc có cấu trúc không đồng nhất thường gặp ở bệnh Hashimoto. Nhờ đó, siêu âm giúp bác sĩ kết hợp lâm sàng và xét nghiệm để chẩn đoán chính xác tình trạng bệnh và đưa ra phác đồ điều trị hợp lý, hiệu quả hơn.

Theo dõi tiến triển và hiệu quả điều trị bệnh tuyến giáp

Sau khi được chẩn đoán và điều trị, người bệnh tuyến giáp cần được theo dõi định kỳ để đánh giá hiệu quả điều trị và phát hiện các biến chứng nếu có. Siêu âm là công cụ hữu ích trong việc theo dõi kích thước nhân giáp, sự thay đổi của cấu trúc tuyến giáp theo thời gian, đặc biệt trong các trường hợp đang điều trị bằng thuốc hoặc sau phẫu thuật.

Qua hình ảnh siêu âm, bác sĩ có thể xác định xem khối u đã giảm kích thước chưa, có tái phát hay không, hoặc có dấu hiệu tiến triển xấu. Việc theo dõi thường xuyên bằng siêu âm giúp điều chỉnh phương pháp điều trị kịp thời, từ đó nâng cao hiệu quả chăm sóc và giảm thiểu nguy cơ tái phát bệnh.

Hướng dẫn các thủ thuật can thiệp như chọc hút tế bào (FNA – Fine Needle Aspiration)

Một mục đích quan trọng khác của siêu âm tuyến giáp là hỗ trợ thực hiện các thủ thuật can thiệp như chọc hút tế bào bằng kim nhỏ (FNA – Fine Needle Aspiration) để sinh thiết. Với sự hỗ trợ của siêu âm, bác sĩ có thể định vị chính xác vị trí cần chọc hút – đặc biệt là các nhân nhỏ, sâu hoặc gần các cấu trúc quan trọng như khí quản, mạch máu. Điều này giúp tăng độ chính xác của thủ thuật, giảm nguy cơ tai biến và nâng cao giá trị chẩn đoán mô bệnh học. Kết quả sinh thiết dưới hướng dẫn siêu âm là cơ sở quan trọng để phân biệt giữa u lành và ung thư tuyến giáp, từ đó định hướng điều trị phù hợp và kịp thời. Đây là quy trình an toàn, ít xâm lấn và ngày càng được áp dụng phổ biến trong lâm sàng.

Mục đích của siêu âm tuyến giáp

Đối tượng chỉ định siêu âm tuyến giáp

Hiện nay các bác sĩ thường chỉ định siêu âm tuyến giáp với các trường hợp sau:

Người có biểu hiện bất thường ở vùng cổ

Những người có dấu hiệu bất thường ở vùng cổ như sờ thấy khối u, vùng cổ sưng to, cảm giác nghẹn, nuốt vướng hoặc đau cổ kéo dài là đối tượng cần được chỉ định siêu âm tuyến giáp. Siêu âm giúp xác định nguyên nhân gây ra các biểu hiện này có phải từ tuyến giáp hay không, cũng như đánh giá chính xác đặc điểm khối u bất thường nếu có. Nhiều trường hợp người bệnh không thấy triệu chứng rõ ràng nhưng khi khám lâm sàng bác sĩ nghi ngờ có bướu giáp hoặc u tuyến giáp, siêu âm sẽ là bước kiểm tra quan trọng để xác minh chẩn đoán. Phát hiện sớm các bất thường tại vùng cổ thông qua siêu âm giúp phòng tránh các biến chứng và hỗ trợ điều trị kịp thời, đặc biệt trong trường hợp u ác tính.

Người có rối loạn nội tiết tuyến giáp (cường giáp hoặc suy giáp)

Đối với những người có triệu chứng rối loạn nội tiết như mệt mỏi kéo dài, tăng cân hoặc giảm cân bất thường, tim đập nhanh, đổ mồ hôi nhiều, lạnh run, hoặc da khô, rụng tóc – đặc biệt khi đã có kết quả xét nghiệm bất thường về hormone tuyến giáp – siêu âm là phương pháp hỗ trợ chẩn đoán hữu ích. Siêu âm giúp bác sĩ xác định tình trạng cấu trúc tuyến giáp như phì đại, teo nhỏ, viêm hoặc có nhân giáp, từ đó tìm ra nguyên nhân dẫn đến rối loạn chức năng. Ví dụ, siêu âm có thể gợi ý bệnh Basedow (cường giáp) hoặc Hashimoto (viêm tuyến giáp mạn tính gây suy giáp). Việc kết hợp xét nghiệm máu và siêu âm sẽ mang lại hiệu quả chẩn đoán toàn diện và chính xác hơn cho người bệnh.

Người có tiền sử bệnh lý tuyến giáp hoặc đã từng phẫu thuật tuyến giáp

Những người từng mắc các bệnh lý tuyến giáp như bướu giáp đa nhân, u tuyến giáp, viêm tuyến giáp hoặc đã từng phẫu thuật tuyến giáp là nhóm cần siêu âm định kỳ để theo dõi tái phát hoặc biến chứng. Siêu âm giúp phát hiện sớm sự phát triển trở lại của các nhân giáp, đánh giá tình trạng mô tuyến giáp còn lại sau mổ, hoặc kiểm tra có xuất hiện khối u mới không. Ngoài ra, với những bệnh lý mạn tính như Hashimoto hoặc Basedow, siêu âm hỗ trợ theo dõi tiến triển bệnh, từ đó điều chỉnh liều thuốc nội tiết phù hợp. Việc theo dõi bằng siêu âm định kỳ là một phần quan trọng trong quản lý bệnh lâu dài, giúp người bệnh duy trì sức khỏe ổn định và phòng ngừa nguy cơ ung thư hóa.

Người có yếu tố nguy cơ cao mắc bệnh tuyến giáp

Một số đối tượng có nguy cơ cao mắc bệnh tuyến giáp cần được siêu âm tầm soát, ngay cả khi chưa có triệu chứng rõ ràng. Nhóm này bao gồm người có tiền sử gia đình bị ung thư tuyến giáp, người có chế độ ăn thiếu iod, người từng tiếp xúc với phóng xạ vùng cổ, hoặc phụ nữ trung niên – đặc biệt trong thời kỳ tiền mãn kinh và mang thai. Siêu âm giúp phát hiện sớm các bất thường ở tuyến giáp như nhân giáp, bướu giáp hay tình trạng viêm, từ đó chủ động theo dõi và điều trị nếu cần. Tầm soát định kỳ bằng siêu âm đối với nhóm nguy cơ cao là biện pháp quan trọng giúp phòng ngừa và kiểm soát bệnh lý tuyến giáp hiệu quả, đặc biệt với ung thư tuyến giáp – bệnh thường tiến triển âm thầm trong giai đoạn đầu.

Đối tượng chỉ định siêu âm tuyến giáp

Lý do nên lựa chọn ngành Y khoa của VinUni

Việc chẩn đoán và điều trị bệnh lý tuyến giáp hiệu quả đòi hỏi đội ngũ bác sĩ có chuyên môn cao, được đào tạo bài bản và gắn kết lý thuyết với thực hành. Đây cũng là định hướng mà ngành Y khoa tại VinUni đang phát triển.

Sự phát triển liên tục của y học hiện đại đặt ra yêu cầu người làm nghề phải thường xuyên cập nhật các tiến bộ mới nhất trong điều trị ung thư, từ liệu pháp miễn dịch, phẫu thuật xâm lấn tối thiểu đến cá thể hóa phác đồ điều trị cho từng bệnh nhân. Tuy nhiên, kiến thức chuyên môn thôi là chưa đủ; một người bác sĩ giỏi còn cần khả năng giao tiếp hiệu quả, thấu hiểu tâm lý người bệnh và người thân, từ đó đưa ra các quyết định y khoa phù hợp và nhân văn.

Chính vì vậy, các chương trình đào tạo y khoa tiên tiến cần có sự kết hợp chặt chẽ giữa lý thuyết và thực hành lâm sàng để giúp sinh viên hình thành nền tảng toàn diện, sẵn sàng đối mặt với những thách thức trong môi trường y tế thực tế. Tại VinUni, chương trình đào tạo Bác sĩ Y khoa thuộc Viện Khoa học Sức khỏe được thiết kế theo ba trụ cột: năng lực lâm sàng (Clinician), tính chuyên nghiệp (Professional) và tư duy nghiên cứu (Researcher), dựa trên sự hợp tác chiến lược với Đại học Pennsylvania – một trong những trường y hàng đầu thế giới.

Đội ngũ giảng viên là những chuyên gia giàu kinh nghiệm, tận tâm và được đào tạo bài bản trong các lĩnh vực y khoa và điều dưỡng. Họ không chỉ truyền đạt kiến thức học thuật mà còn chia sẻ những bài học thực tiễn quý giá, góp phần định hướng cho sự phát triển toàn diện của sinh viên.

Đặc biệt, VinUni luôn chú trọng việc lồng ghép lý thuyết với thực tiễn trong suốt quá trình đào tạo. Sinh viên ngành Y khoa và Điều dưỡng được thực tập tại các cơ sở y tế liên kết, nổi bật là Hệ thống Y tế Vinmec – nơi cung cấp môi trường thực hành chuyên nghiệp và hiện đại. Trải nghiệm thực tế không chỉ giúp sinh viên áp dụng kiến thức đã học mà còn nâng cao kỹ năng nghề nghiệp và sự tự tin khi hành nghề. Ngoài ra, sinh viên còn có cơ hội tham gia các chương trình trao đổi quốc tế để tiếp cận với nền y học tiên tiến, mở rộng tư duy toàn cầu và nâng cao năng lực chuyên môn.

Lý do nên lựa chọn ngành Y khoa của VinUni

Tóm lại, siêu âm tuyến giáp là một phương pháp chẩn đoán hình ảnh đơn giản, nhanh chóng nhưng mang lại nhiều giá trị trong phát hiện và theo dõi các bệnh lý tuyến giáp. Việc chủ động kiểm tra bằng siêu âm định kỳ là biện pháp hữu hiệu giúp bảo vệ sức khỏe tuyến giáp và toàn bộ cơ thể một cách hiệu quả và kịp thời.