Quy trình rút nội khí quản an toàn: Hướng dẫn thực hành lâm sàng chuẩn

Rút nội khí quản là một bước quan trọng trong chăm sóc và điều trị bệnh nhân được đặt nội khí quản, đặc biệt trong hồi sức cấp cứu và gây mê hồi tỉnh. Đây không chỉ là một thủ thuật đơn giản mà còn đòi hỏi sự đánh giá kỹ lưỡng, chuẩn bị kỹ càng và theo dõi sát sao sau khi rút. Nếu không thực hiện đúng quy trình, người bệnh có thể gặp phải các biến chứng nghiêm trọng như suy hô hấp, tắc nghẽn đường thở, co thắt thanh quản hoặc tái đặt nội khí quản khẩn cấp. Bài viết này nhằm cung cấp hướng dẫn thực hành lâm sàng chuẩn cho việc rút nội khí quản, giúp các nhân viên y tế đảm bảo an toàn tối đa cho bệnh nhân.

Tháo ống nội khí quản không chỉ là thao tác kỹ thuật mà còn yêu cầu một quá trình đánh giá lâm sàng kỹ lưỡng và toàn diện

Khái quát về đặt và rút nội khí quản

Đặt nội khí quản

Đặt nội khí quản là một kỹ thuật y khoa được sử dụng để đưa ống nội khí quản vào khí quản qua đường miệng hoặc mũi nhằm duy trì thông khí hiệu quả và bảo vệ đường thở cho bệnh nhân. 

Thủ thuật này thường được thực hiện trong các tình huống hồi sức cấp cứu, gây mê hồi tỉnh trước phẫu thuật, hoặc ở những bệnh nhân cần thở máy kéo dài tại khoa hồi sức tích cực (Intensive Care Unit – ICU). Đây là một can thiệp quan trọng giúp duy trì sự sống trong nhiều tình trạng nguy kịch như suy hô hấp, ngừng tim, hôn mê sâu hoặc chấn thương nặng vùng đầu – cổ.

Rút nội khí quản

Rút nội khí quản là quá trình lấy ống nội khí quản ra khỏi khí quản khi bệnh nhân đã hồi phục khả năng tự thở, có ý thức bảo vệ đường thở, và không còn cần đến hỗ trợ thông khí nhân tạo. Việc rút ống không chỉ đơn thuần là động tác kỹ thuật mà đòi hỏi một quy trình đánh giá lâm sàng toàn diện. 

Điều này bao gồm các bước chuẩn bị, đánh giá khả năng cai máy thở, thực hiện thủ thuật đúng kỹ thuật và theo dõi sát sau khi rút để phòng ngừa các biến chứng như suy hô hấp tái phát, tắc nghẽn đường thở hay phù thanh môn. Việc rút nội khí quản an toàn là một phần quan trọng trong quá trình chăm sóc bệnh nhân hồi sức và cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các nhân viên y tế.

Chỉ định và chống chỉ định rút nội khí quản

Trước khi tiến hành rút nội khí quản, điều quan trọng là phải đánh giá kỹ lưỡng tình trạng bệnh nhân để đảm bảo an toàn và hạn chế nguy cơ biến chứng. Việc xác định rõ các chỉ định và chống chỉ định sẽ giúp đội ngũ y tế quyết định thời điểm rút nội khí quản một cách hợp lý.

Chỉ định

Rút nội khí quản được chỉ định khi bệnh nhân đã:

• Tỉnh táo, tiếp xúc tốt.
• Có phản xạ ho, nuốt và bảo vệ đường thở hiệu quả.
• Tự thở tốt, không cần hỗ trợ thông khí.
• Không còn tình trạng suy hô hấp cấp.
• Hình ảnh X-quang phổi cải thiện rõ rệt (nếu trước đó có tổn thương).
• Khí máu động mạch đạt: PaO₂ > 60 mmHg khi thở oxy với FiO₂ ≤ 0.4 và PEEP ≤ 5 cmH₂O.

Chống chỉ định

Rút nội khí quản chống chỉ định trong các trường hợp sau:

• Bệnh nhân hôn mê sâu, mất phản xạ bảo vệ đường thở.
• Thể trạng yếu, chưa phục hồi chức năng hô hấp.
• Có nguy cơ tắc nghẽn đường thở trên (ví dụ phù nề thanh quản, dị vật…).
• Tình trạng toàn thân còn nhiều yếu tố bất ổn (nhiễm trùng nặng, rối loạn huyết động, bệnh tim mạch tiến triển…).

Cần đánh giá kỹ tình trạng bệnh nhân trước khi rút nội khí quản để đảm bảo an toàn và giảm biến chứng

Các bước tiến hành kỹ thuật rút ống nội khí quản

Khi đã có chỉ định rút ống nội khí quản, bác sĩ và Điều dưỡng sẽ phối hợp thực hiện theo 5 bước cơ bản như sau:

Bước 1: Chuẩn bị người bệnh và giải thích quy trình

• Giải thích cho người bệnh và thân nhân về quy trình, các nguy cơ và biến chứng có thể xảy ra.
• Cho bệnh nhân nhịn ăn ít nhất 4 giờ trước thủ thuật.
• Hút sạch đờm nhớt ở ống nội khí quản và vùng miệng – mũi – họng để làm thông thoáng đường thở.

Bước 2: Chuẩn bị phương tiện và nhân lực

• Chuẩn bị đầy đủ dụng cụ: máy hút đàm, dây oxy, mask thở, máy thở hỗ trợ, bơm tiêm, ống hút, găng tay, phương tiện đặt lại ống nội khí quản nếu cần thiết.
• Nhân viên y tế rửa tay, mang trang phục phòng thủ thuật đúng quy trình kiểm soát nhiễm khuẩn.

Bước 3: Đánh giá và theo dõi bệnh nhân trước rút ống

• Đặt người bệnh nằm đầu cao 45–90 độ.
• Gắn đầy đủ các thiết bị theo dõi: mạch, huyết áp, nhịp thở, SpO₂ (độ bão hòa oxy).
• Bác sĩ đánh giá lại các chỉ số sinh tồn và mức độ sẵn sàng rút ống.

Bước 4: Tiến hành rút ống nội khí quản

• Hút sạch đờm nhớt lần cuối.
• Tháo dụng cụ cố định, xả bóng chèn bằng bơm tiêm.
• Bác sĩ bảo bệnh nhân hít sâu, đồng thời luồn ống hút đàm và rút ống nội khí quản một cách dứt khoát.
• Ngay sau đó, Điều dưỡng hút lại đàm vùng hầu họng và cho bệnh nhân thở oxy hỗ trợ.

Bước 5: Theo dõi sau thủ thuật và ghi nhận

• Theo dõi sát các dấu hiệu sinh tồn: tri giác, mạch, huyết áp, nhịp thở, SpO₂, tình trạng thở rít, co kéo cơ hô hấp.
• Hướng dẫn bệnh nhân ho khạc đàm đúng cách, hỗ trợ phun khí dung và vỗ rung nếu có chỉ định.
• Sau 6 giờ, bác sĩ đánh giá lại tình trạng để xem xét cho ăn trở lại.
• Ghi nhận thời gian rút ống và diễn biến bệnh nhân vào hồ sơ bệnh án.

Sau khi có quyết định rút ống nội khí quản, bác sĩ phối hợp cùng điều dưỡng tiến hành quy trình gồm 5 bước chính

Biến chứng sau rút ống nội khí quản và cách khắc phục

Sau khi rút ống nội khí quản, người bệnh có thể gặp phải một số tình trạng nguy hiểm, đòi hỏi phải theo dõi sát và can thiệp kịp thời.

Khó thở sau rút ống

Một trong những biến chứng thường gặp là tình trạng khó thở. Nguyên nhân có thể do co thắt thanh quản – phế quản hoặc phù nề vùng thanh môn, khiến đường thở bị hẹp lại. Khi đó, bác sĩ có thể sử dụng các phương pháp điều trị như:

• Phun khí dung thuốc giãn phế quản.
• Dùng thuốc chống phù nề đường hô hấp trên.
• Hỗ trợ thở máy không xâm nhập nếu cần.

Nếu triệu chứng khó thở không cải thiện, diễn tiến nặng hoặc có dấu hiệu mệt cơ hô hấp, việc đặt lại ống nội khí quản sẽ được cân nhắc để bảo đảm an toàn cho người bệnh.

Viêm phổi hít do trào ngược dạ dày

Một biến chứng nghiêm trọng khác là tình trạng trào ngược dịch dạ dày vào đường hô hấp, gây viêm phổi hít. Để phòng ngừa, bác sĩ thường:

• Cho bệnh nhân nhịn ăn trước và một khoảng thời gian sau khi rút ống.
• Hút sạch dịch tiêu hóa tồn đọng trong dạ dày trước khi tiến hành thủ thuật.

Nếu viêm phổi hít vẫn xảy ra, bệnh nhân sẽ được điều trị bằng kháng sinh phù hợp, hỗ trợ hô hấp (thở oxy) và trong trường hợp nặng có thể phải đặt lại nội khí quản để kiểm soát đường thở hiệu quả hơn.

Vì sao chọn VinUni để theo học ngành Y khoa – Điều dưỡng?

Việc thực hiện rút nội khí quản an toàn đòi hỏi kiến thức chuyên sâu, kỹ năng lâm sàng chính xác và khả năng đánh giá toàn diện tình trạng bệnh nhân – những yếu tố nền tảng trong đào tạo Y khoa hiện đại. 

Tại Trường Đại học VinUni, chương trình Bác sĩ Y khoa không chỉ tập trung vào lý thuyết, mà đặc biệt chú trọng vào phát triển kỹ năng thực hành lâm sàng trong môi trường bệnh viện thực tế. Với triết lý đào tạo dựa trên ba trụ cột: Chuyên môn lâm sàng, tính chuyên nghiệp và năng lực nghiên cứu, sinh viên sẽ được tiếp cận quy trình chăm sóc như rút nội khí quản, học cách ra quyết định lâm sàng trong môi trường mô phỏng và thực tế, từ đó rèn luyện sự nhạy bén, tính nhân văn và khả năng thích ứng cao trong ngành y.

Sự liên kết giữa đào tạo lâm sàng và nghiên cứu tại VinUni mở rộng không chỉ với các bệnh viện thực hành mà còn với các đối tác quốc tế như Đại học Pennsylvania. Điều này không chỉ giúp sinh viên Y khoa rèn luyện tay nghề, mà còn khơi dậy tư duy phản biện và tinh thần đổi mới, điều cần thiết cho thế hệ bác sĩ hiện đại. 

Viện Khoa học Sức khỏe VinUni hướng đến đào tạo những bác sĩ và điều dưỡng vừa giỏi chuyên môn, vừa giàu lòng trắc ẩn

Tương tự như vậy, trong ngành Điều dưỡng, VinUni hướng tới đào tạo những Điều dưỡng viên không chỉ giỏi kỹ thuật mà còn chủ động trong chăm sóc toàn diện. Các kỹ năng như theo dõi sau rút ống nội khí quản, phòng ngừa biến chứng, và can thiệp kịp thời được tích hợp ngay từ năm đầu tiên trong chương trình đào tạo chuẩn quốc tế. Sinh viên Điều dưỡng tại VinUni sẽ được truyền cảm hứng để trở thành lực lượng tiên phong trong bảo vệ và nâng cao sức khỏe cộng đồng, từ bệnh viện đến tuyến đầu trong các tình huống khẩn cấp. 

Viện Khoa học Sức khỏe của VinUni cam kết kiến tạo một thế hệ chuyên gia y tế xuất sắc, giàu lòng trắc ẩn, chuyên nghiệp và có năng lực đóng góp vào giải quyết các thách thức sức khỏe toàn cầu. Lựa chọn theo học ngành Y khoa hoặc Điều dưỡng tại VinUni chính là bước khởi đầu để bạn xây dựng một sự nghiệp y tế có ý nghĩa, nơi kiến thức gắn liền với trách nhiệm xã hội và khát vọng thay đổi cuộc sống con người.

Xem thêm bài viết: Phân độ suy hô hấp: Khi nào cần can thiệp y tế khẩn cấp?