Liệu Pháp Tế Bào Gốc Tủy Xương: Tiềm Năng Mới Trong Phục Hồi Chức Năng Thần Kinh Sau Chấn Thương Sọ Não
27/09/2025
Chấn thương sọ não là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây tử vong và tàn tật trên toàn cầu. Với những bệnh nhân sống sót, di chứng để lại thường rất nặng nề, từ suy giảm vận động, nhận thức đến rối loạn hành vi, ảnh hưởng sâu sắc đến chất lượng cuộc sống của người bệnh và gia đình. Dù phục hồi chức năng đã tiến bộ, các phương pháp hiện tại vẫn gặp hạn chế trong việc khôi phục các tổn thương thần kinh lâu dài.
Trong bối cảnh đó, liệu pháp tế bào gốc tủy xương đang mở ra một hướng đi đầy triển vọng trong y học tái tạo thần kinh. Trên thế giới, số lượng nghiên cứu lâm sàng đánh giá hiệu quả của truyền tế bào gốc tủy xương (bone marrow mononuclear cells (BMMNCs) cho bệnh nhân di chứng sau chấn thương sọ não vẫn còn hạn chế, đặc biệt tại khu vực châu Á.
Một nghiên cứu gần đây do Viện Nghiên cứu Tế bào gốc và Công nghệ Gene Vinmec (VinUni) chủ trì, phối hợp cùng Hệ thống Y tế Vinmec, Trường Đại học Y Hà Nội và Bệnh viện Phục hồi chức năng Trung ương, vừa được công bố trên Brain Communications – một trong tạp chí hàng đầu về thần kinh học, thuộc Oxford Academic, Đại học Oxford.
Nghiên cứu được thực hiện dưới dạng thử nghiệm lâm sàng có đối chứng ghép cặp trên 50 bệnh nhân di chứng thần kinh sau chấn thương sọ não. Nhóm can thiệp được truyền hai lần tế bào đơn nhân tủy xương qua đường tủy sống, cách nhau sáu tháng, kết hợp phục hồi chức năng, trong khi nhóm đối chứng chỉ nhận phục hồi chức năng. Tất cả bệnh nhân được theo dõi trong 12 tháng để đánh giá tính an toàn và hiệu quả.
Kết quả nghiên cứu cho thấy liệu pháp tế bào gốc tủy xương an toàn, không ghi nhận biến cố bất lợi nghiêm trọng. Các tác dụng phụ nhẹ như đau tại vị trí chọc hút hay chóng mặt đều tự hết. Hiệu quả cũng rất đáng chú ý: điểm vận động tăng trung bình 4,3 điểm (p = 0,02), điểm nhận thức tăng 1,7 điểm (p = 0,009), đồng thời chất lượng cuộc sống, cả về thể chất và tinh thần, cải thiện rõ rệt với ý nghĩa thống kê (p < 0,05). Các giá trị p < 0,05 cho thấy các cải thiện này là có ý nghĩa thống kê, phản ánh tác động thực sự của liệu pháp, không phải do ngẫu nhiên.
Bên cạnh đó, hình ảnh MRI ghi nhận sự cải thiện cấu trúc não, trong khi PET-CT (positron emission tomography – computed tomography), kỹ thuật hình ảnh tiên tiến cho phép theo dõi hoạt động chuyển hóa và chức năng não, cho thấy mức độ hoạt động thần kinh tăng rõ rệt ở nhóm được điều trị.
Vượt lên trên các con số thống kê, đằng sau mỗi dữ liệu là những bước chân đầu tiên sau thời gian dài bất động, là nụ cười của những người từng đánh mất hy vọng. Nhiều bệnh nhân tưởng như mất khả năng vận động có thể trở lại hoạt động, lao động bình thường sau điều trị. Công trình khẳng định tiềm năng của y học tái tạo thần kinh, nơi các tế bào gốc có thể trở thành chìa khóa phục hồi những tổn thương não vốn được xem là khó hồi phục.
Nghiên cứu không chỉ đóng góp bằng chứng khoa học quan trọng cho y học thế giới mà còn thể hiện năng lực nghiên cứu lâm sàng và chuyển giao ứng dụng của Việt Nam, đặc biệt là các trung tâm học thuật như VinUni – Vinmec, hợp tác cùng Trường Đại học Y Hà Nội và Bệnh viện Phục hồi chức năng Trung ương.
Công trình nghiên cứu minh chứng cho sức mạnh hợp tác học thuật – lâm sàng tại Việt Nam. Đây cũng là bước tiến quan trọng trên hành trình đưa các liệu pháp tế bào gốc “made in Vietnam” ra thế giới. Quan trọng hơn, nghiên cứu góp phần khẳng định rằng khoa học không chỉ hướng tới chữa lành mà còn trao lại hy vọng cho những cuộc đời cần một cơ hội thứ hai
