Kỹ thuật tiêm insulin dưới da và những lưu ý đặc biệt

Kỹ thuật tiêm insulin dưới da là một quy trình tiêm dưới da nhằm đưa hormone insulin vào cơ thể. Kỹ thuật này rất quan trọng vì nó ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả của thuốc và sức khỏe của người bệnh. Để hiểu rõ hơn về kỹ thuật này, bài viết sau sẽ giúp bạn làm rõ hơn tiêm kỹ thuật insulin là gì, mục đích tiêm, cách thực hiện cũng như những lưu ý khi tiến hành tiêm insulin dưới da. 

Tìm hiểu kỹ thuật tiêm insulin dưới da

Khái quát về kỹ thuật tiêm insulin dưới da

Kỹ thuật tiêm insulin dưới da là quá trình sử dụng kim tiêm ngắn và mảnh để đưa một lượng insulin – một loại hormone điều hòa đường huyết vào lớp mỡ dưới da để kiểm soát lượng đường trong máu ở bệnh nhân tiểu đường. 

Insulin sau khi tiêm sẽ hấp thụ từ từ vào máu, mô phỏng hoạt động tuyến tụy trong điều hòa glucose, giúp ngăn ngừa tăng hoặc hạ đường huyết.

Tiêm để làm gì? 

Kỹ thuật tiêm insulin dưới da nhằm mục đích hỗ trợ bệnh nhân tiểu đường kiểm soát bệnh hiệu quả như:

• Kiểm soát đường huyết: Insulin thay thế hoặc bổ sung hormone thiếu hụt ở bệnh nhân tiểu đường, giúp giảm lượng glucose trong máu, ngăn ngừa biến chứng cấp tính và mãn tính.
• Tăng sự chủ động cho bệnh nhân: Kỹ thuật này cho phép bệnh nhân có thể tự thực hiện tại nhà, giảm phụ thuộc vào cơ sở y tế, giúp họ duy trì lối sống linh hoạt.

Những ai cần tiêm?

Kỹ thuật tiêm insulin dưới da có thể được áp dụng cho các nhóm bệnh nhân sau:

• Bệnh tiểu đường loại 1: Bệnh nhân không sản xuất insulin, cần tiêm insulin suốt đời để thay thế hormone.
• Bệnh tiểu đường loại 2: Khi thuốc uống không kiểm soát được đường huyết, bệnh nhân cần bổ sung insulin.
• Tiểu đường thai kỳ: Phụ nữ mang thai có đường huyết cao cần tiêm insulin để bảo vệ mẹ và thai nhi.

Nên tiêm insulin ở vị trí nào?

Có 4 vị trí được khuyến cáo tiêm insulin:

• Vùng bụng

Vùng bụng là vị trí phổ biến nhất để tiêm insulin do lớp mỡ dày, diện tích rộng, là vùng dễ tiếp cận và bệnh nhân có thể tự tiêm. Đặc biệt, bụng là vùng có tốc độ hấp thụ insulin nhanh nhất.

• Đùi trước

Phần trước đùi là vị trí lý tưởng cho những người muốn tiêm ở tư thế ngồi hoặc khi vùng bụng không phù hợp. Nơi đây cũng có lớp mỡ đủ dày, dễ thao tác, dễ quan sát nhưng tốc độ hấp thụ insulin sẽ chậm hơn so với vùng bụng.

• Mặt ngoài cánh tay

Vùng ngoài cánh tay là lựa chọn phổ biến khi bệnh nhân cần người khác tiêm hộ hoặc muốn thay đổi vị trí. Tốc độ hấp thụ insulin tương đối chậm, phù hợp cho insulin tác dụng trung bình hoặc kéo dài.

• Vùng mông

Vùng mông ít được sử dụng hơn nhưng là lựa chọn tốt khi cần thay đổi vị trí hoặc ở những người có lớp mỡ dày. Vùng da này ít nhạy cảm, không gây cảm giác đau đớn, khó chịu. Tuy nhiên, đây lại là nơi hấp thụ insulin khá chậm, thường phù hợp với insulin  tác dụng kéo dài.

Các khu vực phù hợp để tiêm insulin dưới da. Nguồn ảnh: healthline.com

Chi tiết cách thực hiện 

Kỹ thuật tiêm insulin dưới da đòi hỏi sự chính xác để đảm bảo insulin được đưa đúng vào lớp mỡ dưới da, tránh tiêm vào cơ hoặc da.

Chuẩn bị:

• Dụng cụ: Ống tiêm insulin có chia vạch theo đơn vị insulin), bút tiêm insulin, kim ngắn, insulin được để ở nhiệt độ phòng, cồn sát trùng 70%, bông gạc, hộp đựng kim an toàn.
• Kiểm tra insulin: Xác minh loại insulin, liều lượng theo đơn bác sĩ và hạn sử dụng. Lắc nhẹ insulin đục để trộn đều, không lắc insulin trong.
• Vị trí tiêm: Chọn vùng da có lớp mỡ dày như: bụng, đùi, cánh tay, mông. Có thể luân phiên vị trí để tránh chai da. 
• Vệ sinh: Rửa tay bằng xà phòng, sát trùng vùng da bằng cồn 70%, để khô tự nhiên (cồn còn ướt có thể gây xót).

Thực hiện tiêm:

• Chuẩn bị liều tiêm: Với ống tiêm, hút đúng số đơn vị insulin. Với bút tiêm, lắp kim mới và điều chỉnh liều trên bút.
• Véo da: Dùng ngón tay véo nhẹ da để tạo nếp giúp kim đi vào lớp mỡ, đặc biệt ở người gầy hoặc trẻ em. Ở khu vực có lớp mỡ dày thì có thể không cần véo.
• Tư thế kim: Cầm ống tiêm/bút tiêm sao cho kim tạo góc 45 độ hoặc 90 độ nếu véo da.
• Đâm kim: Đưa kim vào lớp mỡ dưới da, sâu khoảng 2/3 chiều dài kim, thao tác nhanh, nhẹ nhàng để giảm đau.
• Tiêm insulin: Bơm insulin từ từ, đếm chậm 5 – 10 giây để đảm bảo tiêm hết liều. Với bút tiêm, giữ kim trong da 5 – 10 giây sau khi bấm nút để tránh rò rỉ insulin.
• Rút kim: Rút kim nhẹ nhàng, ấn nhẹ bông gạc lên vùng tiêm, không xoa bóp để tránh làm insulin hấp thụ quá nhanh.

Sau tiêm:

• Kiểm tra vùng tiêm để đảm bảo không có vấn đề bất thường.
• Không được tái sử dụng kim để tránh nhiễm trùng.
• Ghi nhật ký tiêm liều, thời gian, vị trí để theo dõi và báo cho bác sĩ nếu cần.
• Theo dõi đường huyết bằng máy đo cá nhân để đánh giá hiệu quả insulin.

Người bệnh nên thả lỏng cơ thể, hít thở sâu, tránh căng thẳng khi tiêm

Biện pháp giảm đau sau khi tiêm insulin 

Một số mẹo nhỏ giúp người bệnh giảm đau sau khi tiêm insulin:

• Cải thiện kỹ thuật tiêm

Nên chọn loại kim phù hợp để giảm đau, ví dụ những loại kim ngắn và mảnh. Đối với trẻ em hoặc người gầy ốm, các loại bút tiêm hoặc kim ngắn sẽ phù hợp hơn.

Véo nhẹ da tạo nếp gấp cũng là cách giúp giảm cảm giác đau, đảm bảo kim đi vào lớp mỡ dưới da thay vì cơ hoặc da.

• Chọn vùng da dễ chăm sóc

Chọn vùng da khỏe mạnh, có lớp mỡ dày, không có sẹo, chai da hoặc nhiễm trùng. Vùng bụng cách rốn 5cm sẽ là nơi lý tưởng, thường ít đau hơn do lớp mỡ dày. Trước khi tiêm, người bệnh có thể dùng khăn mát chườm để tạo làm tê nhẹ, giảm cảm giác khó chịu.

• Điều chỉnh insulin

Việc sử dụng insulin ngay khi vừa lấy từ tủ lạnh có thể gây châm chích, bạn nên để insulin dịu lại sau 15 – 30 phút ở nhiệt độ phòng rồi mới bắt đầu tiêm.

Sử dụng các loại bút tiêm sẽ có cơ chế “mượt mà” hơn, ít gây đau đớn hơn ống tiêm truyền thống và cũng không quá khó sử dụng. 

Lưu ý đặc biệt sau khi tiêm

Để đảm bảo an toàn và hiệu quả, người tiêm cần tuân thủ một số lưu ý sau:

• Luân phiên vị trí tiêm: Thay đổi vị trí như: bụng, đùi, cánh tay, mông và điểm tiêm trong cùng vùng (cách nhau 2-3 cm) để tránh chai da hoặc giảm hấp thụ insulin.
• Kiểm tra vùng da: Tránh tiêm vào vùng da sẹo, chai, đỏ, sưng, hoặc nhiễm trùng, vì có thể làm insulin hấp thụ kém hoặc gây đau.
• Bảo quản insulin: Giữ insulin chưa mở ở tủ lạnh 2-8°C, insulin đang dùng ở nhiệt độ phòng trong tối đa 28 ngày. Không để insulin quá nóng hoặc đông đá.
• Kỹ thuật tiêm: Nên tiêm vào lớp mỡ, không vào cơ hoặc da sẽ gây kích ứng. Đối với người gầy hoặc trẻ em nên véo da và dùng kim ngắn.

Tóm lại, kỹ thuật tiêm insulin dưới da là phương pháp đưa insulin vào lớp mỡ dưới da giúp kiểm soát đường huyết ở bệnh nhân tiểu đường. Kỹ thuật này dễ thực hiện tại nhà và phù hợp với các loại insulin khác nhau. Nếu người bệnh chưa dám tự tiêm insulin tại nhà, có thể tham khảo một số mẹo từ các bác sĩ, chuyên gia y tế, tránh gây áp lực cho bản thân để quá trình thực hiện dễ dàng hơn.

Lý do bạn nên chọn VinUni để học ngành Y khoa

Với mong muốn hướng đến cải thiện chất lượng hệ thống chăm sóc sức khỏe và nuôi dưỡng thế hệ chuyên gia y tế xuất sắc, Viện Khoa học Sức khỏe thuộc Trường Đại học VinUni đã xây dựng chương trình đào tạo theo chuẩn mực quốc tế, kết hợp hài hòa giữa nền tảng kiến thức y học hiện đại, kỹ năng lâm sàng vững chắc và tư duy nghiên cứu khoa học.

Chương trình Bác sĩ Y khoa tại VinUni được thiết kế để sinh viên không chỉ học lý thuyết trên giảng đường mà còn được thực hành trong môi trường bệnh viện, tham gia dự án nghiên cứu và giải quyết các tình huống y tế thực tiễn ngay từ những năm đầu.  Điểm nhấn của chương trình là VinUni có hợp tác chiến lược với Đại học Pennsylvania – trường thuộc nhóm Ivy League danh tiếng tại Hoa Kỳ và là một trong những đơn vị hàng đầu thế giới về đào tạo y khoa. Chính nhờ mối quan hệ hợp tác này, sinh viên sẽ được tiếp cận phương pháp giảng dạy tiên tiến, học hỏi trực tiếp từ các chuyên gia quốc tế và tham gia vào mạng lưới học thuật toàn cầu.

Với môi trường học tập hiện đại, cơ hội hợp tác quốc tế và định hướng phát triển toàn diện, VinUni không chỉ mở ra cánh cửa đến tri thức y học, mà còn là bệ phóng để sinh viên đóng góp vào sự tiến bộ của nền y học Việt Nam và toàn cầu.

Chương trình học tại VinUni đan xen giữa truyền thống với các hoạt động nhóm và tiết tự học