Diễn đàn Chủ tịch Đại học 2025: Bàn về tái định hình tương lai giáo dục

Khi Trí tuệ Nhân tạo (AI) có thể dạy học, chấm bài và tư vấn cá nhân hóa, vai trò của giảng viên, giá trị tấm bằng đại học, phương pháp sư phạm, đánh giá sẽ cần thay đổi ra sao? Đây là câu hỏi cốt lõi được các nhà lãnh đạo đại học trong nước và quốc tế thảo luận tại Diễn đàn Chủ tịch Đại học về Đổi mới sáng tạo: Tái định hình Đại học trong kỷ nguyên AI do Trường Đại học VinUni tổ chức ngày 6/12 vừa qua.

Diễn đàn Chủ tịch Đại học 2025 tại VinUni

Diễn đàn diễn ra trong khuôn khổ Tuần lễ VinFuture 2025, quy tụ gần 100 lãnh đạo đại học trong và ngoài nước, chuyên gia giáo dục, đại diện doanh nghiệp và “sinh viên thế hệ AI”, đã tạo nên không gian đối thoại chiến lược về mô hình đại học trong thời đại trí tuệ nhân tạo.

TS Lê Mai Lan, Chủ tich Hội đồng Trường VinUni phát biểu khai mạc

Đại học cần giữ gì, bỏ gì, tái tạo điều gì trong kỷ nguyên AI?
Một trong những vấn đề trọng tâm được đặt ra là: AI có thể thay thế được trường đại học không?. Đại học cần giữ gì, bỏ gì và sáng tạo điều gì khi AI đã bước vào khuôn viên trường mà không cần “gõ cửa”.

GS. Lily Kong – Chủ tịch Đại học Quản lý Singapore (SMU), nhấn mạnh trong bài chia sẻ: “AI hoàn toàn có thể thay thế trường đại học nếu như các trường chỉ dừng lại ở việc truyền tải kiến thức hay cấp bằng mà thôi. Điều này buộc chúng ta phải định nghĩa lại giá trị của giáo dục đại học. Đại học phải là nơi bồi dưỡng, hình thành nên những con người có khả năng tư duy bản biện và tích hợp, năng lực giải quyết vấn đề, phẩm chất cá nhân và hành động với sự liêm chính”.

GS. Lily Kong – Chủ tịch Đại học Quản lý Singapore – Diễn giả chính tại sự kiện

Theo GS. Kong, đại học phải tái khẳng định vai trò: rèn luyện tư duy phản biện, phẩm chất đạo đức, khả năng đặt câu hỏi đúng, những yếu tố AI không thể thay thế. Để làm được điều đó, các trường cần chuyển đổi toàn diện: loại bỏ học thụ động; tích hợp AI như công cụ học tập; thúc đẩy tư duy liên ngành; đổi mới đánh giá theo năng lực; phát triển chứng chỉ linh hoạt cho học tập suốt đời; và tăng cường hợp tác với doanh nghiệp. Đại học không thể cạnh tranh với AI về dữ liệu, nhưng có thể dẫn dắt ở trí tuệ, nhân cách và trách nhiệm.

Tái định nghĩa bằng cấp: Từ điểm số đến năng lực thực tế

GS. Simon See, Giám đốc Toàn cầu Trung tâm Công nghệ NVIDIA AI phát biểu: “Chúng tôi không thuê Bằng cấp; chúng tôi cần Năng lực”. Trong bối cảnh công nghệ phát triển nhanh chưa từng có, máy móc có thể xử lý dữ liệu, nhưng chỉ con người có trải nghiệm và kiến thức nền tảng mới có thể đánh giá vấn đề đúng bản chất. Đó là lý do nhiều doanh nghiệp ưu tiên người có kinh nghiệm thực tiễn hơn sinh viên mới tốt nghiệp. Và thực tế này đang đặt ra một câu hỏi về giá trị của bằng cấp truyền thống.

GS. Simon See chia sẻ góc nhìn của doanh nghiệp

Hướng đi “re-credentialing” (tái định nghĩa bằng cấp) được chia sẻ từ cách Đại học Bách khoa Hà Nội đang triển khai. PGS.TS Huỳnh Quyết Thắng – Giám đốc Đại học Bách khoa Hà Nội chia sẻ: bằng cấp cần được cập nhật liên tục về năng lực, kỹ năng và thành tựu thực tế của sinh viên.

Các công cụ như modular/stackable credentials (tạm dịch: bằng cấp theo mô-đun, có thể tích lũy để đạt bằng cấp cao hơn), AI-enabled evaluation (ứng dụng AI trong đánh giá) và continuous verification (xác minh liên tục) được đề xuất để đánh giá năng lực thực tế, đảm bảo sinh viên không chỉ có kiến thức mà còn chứng minh được khả năng ứng dụng và giải quyết vấn đề.

Vai trò mới của Giảng viên

“Khi AI có thể dạy, chấm điểm và hỗ trợ cố vấn sinh viên, vai trò của giảng viên là gì?” – câu hỏi của PGS.TS Hoàng Minh Sơn, Giám đốc Đại học Quốc gia Hà Nội và GS. Stephen Boyle, Phó Chủ tịch Đại học Monash Malaysia đặt ra thách thức lớn nhưng đồng thời mở ra một cơ hội mới: vai trò giảng viên cũng cần chuyển dịch mạnh mẽ.

Phiên Toạ đàm “Tái định nghĩa giá trị bằng cấp và đội ngũ giảng viên”

Trong kỷ nguyên AI, giảng viên không còn chỉ truyền đạt kiến thức một chiều mà cần trở thành kiến trúc sư học tập – người thiết kế trải nghiệm để nuôi dưỡng sự tò mò, khuyến khích thực hiện đánh giá, suy ngẫm đa chiều, phát triển đạo đức và trí tuệ cảm xúc. AI có thể tạo ra câu trả lời trong vài giây, nhưng chỉ con người mới có thể nuôi dưỡng sự hiểu biết.

Đánh giá gì và như thế nào khi AI hiện diện?

GS. Scott Thompson-Whiteside (Phó Hiệu trưởng, RMIT Việt Nam) và GS. Mai Thanh Phong (Hiệu trưởng Trường Đại học Bách khoa – Đại học Quốc gia TP.HCM) chia sẻ cách các trường đang tái định nghĩa đánh giá trong thời đại AI: vượt ra ngoài bài thi truyền thống, tập trung vào những gì sinh viên có thể làm, không chỉ những gì họ ghi nhớ. Phương pháp đánh giá thực tế (authentic assessment) đang được áp dụng bao gồm biện luận (oral defenses), xây dựng trực tiếp (live builds), mô phỏng có sự hỗ trợ của AI, …, tất cả nhằm đo lường năng lực ứng dụng thực tế.

Phiên Toạ đàm “Phương pháp Giảng dạy và Đánh giá”

Từ ý tưởng đến hành động – 5 cam kết định hình tương lai giáo dục đại học

Điểm nhấn của diễn đàn là phiên “Leadership Sprint – Nghĩ Sâu, Quyết Nhanh”, lần đầu tiên được áp dụng trong một diễn đàn lãnh đạo đại học, nơi các nhóm gồm lãnh đạo đại học, sinh viên và đại diện giảng viên, lãnh đạo VinUni cùng chia sẻ một “sự thật thách thức và khó nói”, đề xuất một ý tưởng có thể triển khai và kêu gọi hành động. Hoạt động này nhằm thúc đẩy hành động nhanh, biến ý tưởng thành bước đi cụ thể, tạo ra tác động rõ rệt đối với hợp tác giáo dục.

GS. Tan Yap-Peng, Hiệu trưởng VinUni trao quà lưu niệm cho các ý tưởng đột phá

GS. Lily Kong, Chủ tịch Đại học Quản lý Singapore (SMU) tổng kết năm cam kết mà các trường đại học đồng thuận, bao gồm: (1) Dạy điều AI không thể làm; (2) Tái định nghĩa bằng cấp dựa trên niềm tin (trust), không chỉ bảng điểm (transcript), (3) Biến giảng viên thành kiến trúc sư học tập, (4) Vận hành đại học như phòng thí nghiệm sống, và (5) Giữ con người ở trung tâm.

Các diễn giả chụp ảnh lưu niệm cùng Ban Tổ chức

Diễn đàn Chủ tịch Đại Học 2025 một lần nữa khẳng định mong muốn của VinUni trong việc kết nối lãnh đạo đại học, doanh nghiệp và nhà hoạch định chính sách, thúc đẩy đổi mới thực chất để đưa giáo dục đại học Việt Nam tiến gần hơn chuẩn mực quốc tế – đúng tinh thần của Tuần lễ VinFuture: tri thức, công nghệ và giáo dục vì tương lai của nhân loại.