Bị phỏng nên làm gì ngay lập tức? Hướng dẫn sơ cứu đúng cách

Phỏng (bỏng) là một trong những tai nạn phổ biến trong sinh hoạt hàng ngày, có thể xảy ra do nước sôi, dầu nóng, điện giật hoặc hóa chất. Nếu không được sơ cứu kịp thời và đúng cách, vết phỏng có thể gây tổn thương nghiêm trọng, dẫn đến nhiễm trùng hoặc để lại sẹo lâu dài. Vậy, bị phỏng nên làm gì ngay lập tức để giảm đau, hạn chế tổn thương và giúp vết thương mau lành? Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu những bước sơ cứu đúng cách để xử lý nhanh chóng và hiệu quả.

Phỏng thường được chia thành 3 cấp độ chính

Các mức độ phỏng và cách nhận biết

Trước khi tìm hiểu bị phỏng nên làm gì, bạn cần xác định mức độ nghiêm trọng của vết phỏng để có cách xử lý phù hợp. Phỏng thường được chia thành 3 cấp độ chính:

Phỏng độ 1 (nhẹ)

• Ảnh hưởng đến lớp ngoài của da (biểu bì).
• Da bị đỏ, đau rát, có thể hơi sưng nhưng không có phỏng nước.
• Ví dụ: phỏng nhẹ do nước nóng bắn vào da, cháy nắng.

Phỏng độ 2 (trung bình)

• Ảnh hưởng đến cả lớp ngoài và lớp dưới của da.
• Xuất hiện phỏng nước, sưng đỏ, đau rát kéo dài.
• Ví dụ: phỏng do nước sôi, dầu nóng, hoặc chạm vào bề mặt kim loại nóng.

Phỏng độ 3 (nặng)

• Tổn thương sâu đến lớp mỡ hoặc cơ dưới da.
• Da có thể bị cháy đen, trắng bệch, không đau do dây thần kinh bị tổn thương.
• Ví dụ: phỏng do lửa lớn, hóa chất mạnh, điện giật.

Trước khi tìm hiểu bị phỏng nên làm gì, bạn cần xác định mức độ nghiêm trọng của vết phỏng để có cách xử lý phù hợp

Bị phỏng nên làm gì ngay lập tức? Hướng dẫn sơ cứu đúng cách

Khi bị phỏng, việc sơ cứu đúng cách ngay lập tức có thể giảm tổn thương da và giúp vết thương mau lành hơn. Dưới đây là hướng dẫn sơ cứu đúng chuẩn theo từng mức độ phỏng:

Các bước sơ cứu khi bị phỏng

Ngay lập tức:

• Loại bỏ nguồn gây phỏng (nếu có thể): Nhanh chóng đưa tay ra khỏi nước sôi, dầu nóng, lửa hoặc nguồn nhiệt khác.
• Làm mát vết phỏng:
  • Ngâm vùng da bị phỏng vào nước mát (không dùng nước đá) trong 15-20 phút để giảm nhiệt và giảm đau.
  • Nếu không thể ngâm, có thể dội nước mát nhẹ nhàng lên vùng da bị phỏng. Tháo bỏ trang sức/quần áo xung quanh vùng phỏng để tránh da bị chèn ép khi sưng.

Xử lý tiếp theo:

• Với phỏng nhẹ (phỏng độ 1, da chỉ đỏ và rát nhẹ):
  • Dùng gạc sạch che vết thương để tránh nhiễm trùng.
  • Có thể dùng gel nha đam hoặc kem dưỡng có thành phần làm dịu da.
• Với phỏng nặng (phỏng độ 2, độ 3 – da phồng rộp, cháy đen, mất cảm giác):
  • Không chọc vỡ vết phỏng nước để tránh nhiễm trùng.
  • Dùng gạc vô trùng (không bông gòn) băng nhẹ vùng phỏng.
  • Gọi cấp cứu ngay nếu vết phỏng rộng hoặc sâu.

Những trường hợp cần đến bệnh viện ngay lập tức

• Vết phỏng lớn hơn 5cm hoặc nằm ở vùng nhạy cảm như mặt, tay, chân, bộ phận sinh dục.
• Vết phỏng sâu, đen, mất cảm giác đau (có thể là phỏng độ 3).
• Có dấu hiệu nhiễm trùng: Sưng tấy, chảy mủ, đau nhức dữ dội.
• Người bị phỏng có triệu chứng choáng, khó thở (có thể do sốc nhiệt).

Những sai lầm cần tránh khi sơ cứu vết phỏng

• Không bôi kem đánh răng, lòng trắng trứng, nước mắm lên vết phỏng: Những cách này có thể gây nhiễm trùng hoặc làm tổn thương nặng hơn.
• Không ngâm vết phỏng vào nước lạnh quá lâu: Vì có thể làm giảm lưu thông máu, gây tổn thương mô.
• Không tự ý bóc da chết hoặc chọc vỡ vết phỏng nước: Vì có thể tạo điều kiện cho vi khuẩn xâm nhập.
• Không bôi đá trực tiếp lên vết phỏng: Vì nhiệt độ lạnh có thể làm co mạch, khiến vết phỏng nghiêm trọng hơn.
• Không sử dụng băng gạc có sợi lông nhỏ: Vì có thể dính vào vết thương và gây khó khăn khi tháo ra.

Chăm sóc vết phỏng đúng cách giúp vết thương nhanh hồi phục và hạn chế tối đa nguy cơ để lại sẹo

Cách chăm sóc vết phỏng để nhanh lành và tránh sẹo

Sau khi sơ cứu đúng cách, việc chăm sóc vết phỏng đúng cách giúp vết thương nhanh hồi phục và hạn chế tối đa nguy cơ để lại sẹo.

Giữ vết phỏng sạch sẽ và khô ráo

• Rửa vết phỏng nhẹ nhàng mỗi ngày bằng nước muối sinh lý hoặc dung dịch sát khuẩn nhẹ như Betadine (nếu không dị ứng).
• Tránh làm ướt quá nhiều, đặc biệt khi tắm, để tránh nhiễm trùng.
• Không cào gãi vết phỏng, dù có cảm giác ngứa khi da đang lành.

Băng vết phỏng đúng cách

• Với vết phỏng nhẹ (độ 1, độ 2 nhỏ):
  • Dùng gạc vô trùng để bảo vệ vết thương khỏi bụi bẩn.
  • Thay băng hàng ngày hoặc khi bị ướt/bẩn.
• Với vết phỏng nặng hơn:
  • Luôn giữ vết thương sạch và tuân theo chỉ định của bác sĩ.
  • Nếu có bóng nước, không tự ý chọc vỡ, vì có thể gây nhiễm trùng.

Sử dụng thuốc giúp vết phỏng nhanh lành

Các loại kem/thuốc bôi giúp tái tạo da và giảm sẹo:

• Kem mỡ kháng khuẩn (như Silvirin, Nitrofurazone) để chống nhiễm trùng.
• Gel nha đam giúp làm dịu da và giảm viêm.
• Kem trị sẹo (như Strataderm, Contractubex) để hạn chế sẹo thâm, sẹo lồi.

Lưu ý: Hỏi ý kiến bác sĩ trước khi dùng bất kỳ loại thuốc nào nếu vết phỏng nghiêm trọng.

Chế độ dinh dưỡng giúp vết phỏng mau lành

• Bổ sung thực phẩm giàu collagen & vitamin C: Giúp da tái tạo nhanh hơn.
  • Cam, chanh, bưởi, dâu tây, cà chua.
  • Rau xanh, trứng, cá hồi, thịt gà.
• Tránh thực phẩm dễ gây sẹo lồi, thâm:
  • Thịt bò, rau muống (dễ gây sẹo lồi).
  • Hải sản, đồ nếp (dễ gây ngứa, viêm).

Phỏng là tai nạn thường gặp, nhưng nếu biết bị phỏng nên làm gì, bạn có thể giảm thiểu tổn thương và giúp vết thương mau lành. Hãy nhớ làm mát vết phỏng ngay lập tức, bảo vệ vùng da bị tổn thương và tránh những sai lầm khi sơ cứu.

Nếu vết phỏng nghiêm trọng, hãy đến cơ sở y tế càng sớm càng tốt để được điều trị đúng cách. Hy vọng bài viết này sẽ giúp bạn có thêm kiến thức hữu ích để bảo vệ bản thân và người thân khi gặp phải tình huống này. 

VinUni cam kết đào tạo các bác sĩ và điều dưỡng không chỉ giỏi chuyên môn mà còn có đạo đức nghề nghiệp và tinh thần nhân văn

Việc sơ cứu đúng cách khi bị phỏng không chỉ giúp giảm đau và hạn chế tổn thương mà còn góp phần bảo vệ sức khỏe lâu dài. Điều này cho thấy tầm quan trọng của kiến thức y khoa và kỹ năng chăm sóc sức khỏe trong đời sống hàng ngày. 

Nếu bạn có đam mê với lĩnh vực y tế và mong muốn đóng góp cho cộng đồng, Viện Khoa học Sức khỏe của trường Đại học VinUni sẽ là lựa chọn lý tưởng để theo đuổi sự nghiệp trong ngành Y khoa và Điều dưỡng. Với chương trình đào tạo được thiết kế theo chuẩn quốc tế, hợp tác cùng Đại học Pennsylvania, VinUni cam kết đào tạo các bác sĩ và điều dưỡng không chỉ giỏi chuyên môn mà còn có đạo đức nghề nghiệp và tinh thần nhân văn. 

Hãy cùng VinUni trở thành những chuyên gia y tế xuất sắc, sẵn sàng ứng phó với mọi tình huống y khoa và mang lại sự chăm sóc tốt nhất cho cộng đồng.

Đăng ký tư vấn tuyển sinh trực tiếp từ VinUni: Tại đây