Khó thở là một trong những triệu chứng phổ biến mà nhiều người gặp phải, có thể xuất hiện đột ngột hoặc diễn ra thường xuyên. Tuy nhiên, nếu tình trạng này lặp đi lặp lại mà không rõ nguyên nhân, bạn không nên chủ quan. Vậy khó thở nên làm gì để giảm bớt sự khó chịu và ngăn ngừa những rủi ro tiềm ẩn? Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu nguyên nhân gây khó thở, dấu hiệu nhận biết bệnh lý liên quan và cách xử lý hiệu quả.
Nguyên nhân gây khó thở thường xuyên
Khó thở có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, từ những vấn đề tạm thời như căng thẳng, lo lắng đến các bệnh lý nghiêm trọng. Hiểu rõ nguyên nhân sẽ giúp bạn biết khó thở nên làm gì để xử lý kịp thời. Dưới đây là một số nguyên nhân chính:
Nguyên nhân do bệnh lý hô hấp
- Hen suyễn: Đây là bệnh mãn tính khiến đường thở bị viêm và thu hẹp, gây khó thở, ho và tức ngực.
- Viêm phổi: Khi phổi bị viêm do vi khuẩn hoặc virus, lượng oxy cung cấp cho cơ thể bị giảm sút, gây khó thở.
- Bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính (Chronic obstructive pulmonary disease – COPD): Đây là bệnh thường gặp ở những người hút thuốc, gây khó thở kéo dài và giảm chức năng phổi.
- Tắc nghẽn đường thở: Dị vật hoặc viêm sưng đường hô hấp có thể làm cản trở quá trình hít thở bình thường.
Nguyên nhân do tim mạch
- Suy tim: Khi tim không bơm máu hiệu quả, lượng oxy đến phổi bị suy giảm, gây ra tình trạng khó thở.
- Bệnh động mạch vành: Hẹp hoặc tắc nghẽn động mạch vành có thể làm giảm lưu lượng máu đến tim, gây khó thở kèm theo đau ngực.
- Rối loạn nhịp tim: Nhịp tim bất thường có thể khiến cơ thể thiếu oxy, dẫn đến khó thở.
Nguyên nhân do yếu tố tâm lý
- Lo âu, căng thẳng: Tình trạng này có thể kích hoạt phản ứng hoảng sợ, làm bạn cảm thấy như đang bị “nghẹt thở”.
- Rối loạn hoảng sợ: Một số người bị khó thở khi đối mặt với tình huống gây căng thẳng cực độ.
Các yếu tố khác
- Thiếu máu: Cơ thể thiếu sắt làm giảm lượng oxy trong máu, gây mệt mỏi và khó thở.
- Thừa cân, béo phì: Lượng mỡ dư thừa có thể gây áp lực lên phổi, khiến bạn cảm thấy khó thở.
- Dị ứng: Phản ứng dị ứng nghiêm trọng có thể gây sưng đường thở, làm cản trở quá trình hô hấp.
Khó thở nên làm gì? Cách xử lý hiệu quả
Khi gặp phải tình trạng khó thở, điều quan trọng là xác định nguyên nhân để có biện pháp khắc phục phù hợp. Dưới đây là một số phương pháp giúp bạn kiểm soát tình trạng này:
Các biện pháp sơ cứu khi khó thở
Nếu bạn hoặc người thân đột nhiên bị khó thở, hãy thử áp dụng các cách sau:
- Giữ bình tĩnh và thở chậm: Hít vào bằng mũi và thở ra từ từ bằng miệng để giảm bớt căng thẳng.
- Ngồi thẳng lưng hoặc cúi nhẹ về phía trước: Điều này giúp mở rộng phổi và dễ dàng hô hấp hơn.
- Sử dụng kỹ thuật thở bằng cách mím môi (Pursed-lip breathing): Hít vào bằng mũi trong 2 giây, sau đó thở ra từ từ qua môi mím chặt trong 4 giây.
- Mở cửa sổ hoặc dùng quạt: Không khí lưu thông tốt hơn có thể giúp bạn cảm thấy dễ thở hơn.
- Dùng thuốc giãn phế quản (nếu có): Với người mắc hen suyễn hoặc bệnh phổi, thuốc xịt giãn phế quản có thể hỗ trợ tức thì.
Điều chỉnh lối sống để cải thiện hô hấp
- Tập thể dục nhẹ nhàng: Đi bộ, yoga hoặc các bài tập thở giúp cải thiện chức năng phổi.
- Tránh các yếu tố kích thích: Hạn chế tiếp xúc với khói thuốc, ô nhiễm không khí, lông động vật hoặc các chất gây dị ứng.
- Giữ trọng lượng cơ thể ổn định: Nếu bạn thừa cân, giảm cân có thể giúp giảm áp lực lên phổi.
- Ăn uống lành mạnh: Bổ sung thực phẩm giàu sắt, vitamin và chất chống oxy hóa để hỗ trợ hệ hô hấp.

Khi gặp phải tình trạng khó thở, điều quan trọng là xác định nguyên nhân để có biện pháp khắc phục phù hợp
Khi nào cần đi khám bác sĩ?
Không phải lúc nào khó thở cũng nguy hiểm, nhưng nếu bạn gặp các dấu hiệu dưới đây, hãy đi khám ngay để tránh những biến chứng nghiêm trọng:
- Khó thở kéo dài không rõ nguyên nhân: Nếu tình trạng khó thở xuất hiện liên tục mà không có lý do rõ ràng, dù bạn đang nghỉ ngơi hay vận động nhẹ, đây có thể là dấu hiệu của bệnh lý tiềm ẩn cần được kiểm tra sớm.
- Đau thắt ngực kèm khó thở: Nếu bạn cảm thấy tức ngực, đau lan ra tay hoặc hàm, kèm theo khó thở, đó có thể là dấu hiệu của bệnh tim mạch, đặc biệt là nhồi máu cơ tim.
- Tim đập nhanh, chóng mặt hoặc ngất xỉu: Đây có thể là biểu hiện của rối loạn nhịp tim hoặc huyết áp bất thường, ảnh hưởng đến lưu lượng máu và oxy cung cấp cho cơ thể.
- Khó thở khi nằm hoặc vào ban đêm: Nếu bạn cảm thấy khó thở khi nằm xuống nhưng đỡ hơn khi ngồi dậy, đây có thể là dấu hiệu của suy tim hoặc bệnh phổi mãn tính.
- Môi hoặc đầu ngón tay chuyển sang màu xanh tím: Đây là dấu hiệu nguy hiểm cho thấy cơ thể bạn đang bị thiếu oxy nghiêm trọng, có thể do bệnh phổi hoặc vấn đề về tuần hoàn máu.
- Khó thở đột ngột kèm ho dữ dội, khạc ra máu hoặc sưng phù chân: Đây có thể là dấu hiệu của bệnh thuyên tắc phổi – một tình trạng nguy hiểm cần cấp cứu ngay lập tức.
Như vậy, khó thở là một triệu chứng không thể xem thường, đặc biệt khi nó diễn ra thường xuyên. Nếu bạn đang tự hỏi khó thở nên làm gì, hãy nhớ rằng việc xác định nguyên nhân và áp dụng các biện pháp phù hợp là điều quan trọng nhất. Trong trường hợp nghiêm trọng, bạn nên tìm đến bác sĩ để được tư vấn và điều trị kịp thời.
Lựa chọn theo học ngành Y khoa tại trường Đại học VinUni
Việc tìm hiểu về các nguyên nhân và cách xử lý tình trạng khó thở giúp mỗi người nâng cao nhận thức và chủ động hơn trong việc bảo vệ sức khỏe của mình. Tuy nhiên, để có thể chẩn đoán chính xác và điều trị hiệu quả các bệnh lý liên quan đến hô hấp, tim mạch hay rối loạn thần kinh, chúng ta cần đến sự hỗ trợ của đội ngũ y bác sĩ có chuyên môn cao.
Đây cũng chính là sứ mệnh mà Viện Khoa học Sức khỏe của trường Đại học VinUni đang theo đuổi. Với chương trình Bác sĩ Y khoa được thiết kế theo ba trụ cột chính: Clinician (lâm sàng), Professional (tính chuyên nghiệp), Researcher (nhà nghiên cứu), VinUni không chỉ đào tạo các chuyên gia y tế giỏi về thực hành mà còn chú trọng phát triển phẩm chất đạo đức, tư duy phản biện và khả năng nghiên cứu khoa học.

VinUni không chỉ đào tạo các chuyên gia y tế giỏi về thực hành mà còn chú trọng phát triển phẩm chất đạo đức, tư duy phản biện và khả năng nghiên cứu khoa học
Đặc biệt, chương trình được xây dựng dựa trên sự hợp tác chiến lược với Đại học Pennsylvania, một trong những trường đại học hàng đầu thế giới về y khoa. Sự hợp tác này giúp sinh viên VinUni tiếp cận với các mô hình đào tạo tiên tiến, phát triển kỹ năng chẩn đoán và điều trị theo chuẩn quốc tế.
Bên cạnh đó, sinh viên có cơ hội tham gia vào các dự án nghiên cứu tiên tiến, góp phần tìm ra những phương pháp chăm sóc sức khỏe hiệu quả hơn, đặc biệt trong việc phòng ngừa và điều trị các bệnh lý gây khó thở. Môi trường học tập tại VinUni không chỉ trang bị kiến thức mà còn nuôi dưỡng tư duy đổi mới, giúp sinh viên sẵn sàng đóng góp vào sự phát triển của ngành y tại Việt Nam và trên thế giới.
Nếu bạn đam mê lĩnh vực y khoa và mong muốn trở thành một bác sĩ có chuyên môn cao, có khả năng đồng hành và chăm sóc sức khỏe cộng đồng, thì VinUni là nơi học tập lý tưởng để hiện thực hóa ước mơ của mình.
Xem thêm bài viết: Đau dây thần kinh tọa có điều trị được không? Nguyên nhân, triệu chứng và chẩn đoán